ถือเป็นการประกาศแยกทาง “คณะกรรมการตรวจพิจารณาภาพยนตร์โฆษณาทางโทรทัศน์” โดยไม่มีการแจ้งให้สมาคมฯ ซึ่งเป็นผู้ประสานงานได้รับทราบแต่อย่างใด

จุดเริ่มต้นของ “กองเซ็นเซอร์” โฆษณาในประเทศไทย เริ่มต้นตั้งแต่ปี 2518 โดยคณะกรรมการบริหารวิทยุกระจายเสียง และวิทยุโทรทัศน์ หรือ กบว. เพื่อตรวจพิจารณาเนื้อหาของรายการประเภทต่างๆ เช่น รายการทั่วไป ละคร ภาพยนตร์ และโฆษณา

ต่อมาในปี 2537 เมื่อ กบว. ถูกยกเลิก ในส่วนของ “โฆษณา” สถานีโทรทัศน์ ช่อง 3, 5, 7 และ 9 ร่วมกับตัวแทนจากสมาคมโฆษณาแห่งประเทศไทย รวมตัวกันจัดตั้ง “คณะกรรมการตรวจพิจารณาภาพยนตร์โฆษณาทางโทรทัศน์” ขึ้นมาทำหน้าที่พิจารณาตรวจพิจารณาโฆษณาทั้งหมดร่วมกัน

คณะกรรมการ ประกอบไปด้วย สถานีโทรทัศน์ช่อง 3, 5, 7, 9  ตัวแทนจากสมาพันธ์สมาคมวิชาชีพวิทยุและโทรทัศน์ 2 ช่อง และตัวแทนจากสมาคมโฆษณาแห่งประเทศไทย

กระบวนการทำงานของการเซ็นเซอร์จะมีตารางการเซ็นเซอร์ที่ผลัดเปลี่ยนสถานที่กันไปตามแต่ละสถานี เช่น วันจันทร์ไปช่อง 3 วันอังคารไปช่อง 5 วันพุธไปช่อง 7 วันพฤหัสบดีไปช่อง 9 ส่วนวันศุกร์จะผลัดเปลี่ยนกันใน 4 ช่อง มีการเปิดโฆษณาแล้วคณะกรรมการฯ ก็ร่วมกันประเมินด้วยดุลยพินิจว่าจะให้ผ่านหรือไม่ผ่าน

จากนั้นในปี 2557 เมื่อวงการโทรทัศน์มีการเปลี่ยนแปลง มีทีวีดิจิทัลเข้ามา จำนวนโฆษณาจึงเพิ่มมากขึ้นทุกปี เฉลี่ยปีละ 9,000-18,000 ชิ้น จึงต้องหาแนวทางปรับปรุงกระบวนการในการเซ็นเซอร์โฆษณาให้เป็นมาตรฐานเดียวกัน จึงได้ร่วมลงนามความเข้าใจร่วมกัน (MOU) จัดตั้ง “คณะกรรมการกำกับนโยบายด้านการตรวจพิจารณาโฆษณาทางโทรทัศน์” โดยมีผู้แทนจากทีวีช่องหลัก 10 องค์กร คือ ทีวีช่องหลัก ช่อง 3, 5, 7, 9 และผู้แทนจากทีวีดิจิทัลที่แต่งตั้งโดยสมาคมโทรทัศน์ดิจิทัล 2 ช่อง, ผู้แทนจากทีวีดิจิทัลที่แต่งตั้งโดยสมาพันธ์สมาคมวิชาชีพวิทยุและโทรทัศน์ 2 ช่อง และผู้แทนจากสมาคมโฆษณาฯ รวม 9 คน

ในส่วนของ ทีวีดิจิทัล 2 รายเข้าร่วมเป็นคณะกรรมการฯ นั้น ในช่วงแรก ยังเป็นแค่ผู้สังเกตการณ์ เพราะถือว่ายังเป็นมือใหม่อยู่ ต้องผ่านการฝึกอบรมจากทางสมาคมก่อนถึงจะได้รับการรองรับเป็นคณะกรรมการได้

“แต่ปัญหาคือที่ผ่านมา ช่อง 5 กับช่อง 7 ไม่ยอมเข้าร่วมประชุมหลังจากประชุมครั้งที่ 2 แต่กลับได้มีการตั้งชมรมฯ ดังกล่าวโดยไม่เชิญช่องอื่นและสมาคมฯ ทั้งหลายร่วม เราสอบถามช่อง 7 แต่ก็ไม่ได้รับคำตอบ จึงใม่เข้าใจว่าเกิดอะไรขึ้น เพราะตลอดเวลา 23 ปีที่ผ่านมาซึ่งเราตรวจสอบกันเองโดยไม่มี กบว. ก็ไม่มีปัญหา” อ่อนอุษา ลำเลียงพล นายกสมาคมโฆษณาแห่งประเทศไทย กล่าวในงานแถลงข่าว

ในวันที่ 27 มิถุนายน 2560 ช่อง 5 และช่อง 7 ได้ตั้งโต๊ะแถลงข่าวตั้งชมรมเซ็นเซอร์โฆษณา  พร้อมกับระบุว่า จะเริ่มงานในวันที่ 28 มิถุนายน 2560 ซึ่งเป็นตามคิวของการตรวจงานโฆษณาจะเป็นคิวของช่อง 7 พอดี

ส่งผลให้ผู้ประกอบการและเอเยนซีเกิดความสับสนว่าจะต้องทำอย่างไร ส่งงานไปให้ใครตรวจกันแน่ และถ้าหากว่างานโฆษณาผ่านการตรวจและรับรองผ่านแล้วจากทางชมรมฯ ของช่อง 7 จะสามารถนำไปใช้ออนแอร์กับช่อง 3 กับช่อง 9 ได้หรือไม่ รวมทั้งงานผ่านการตรวจจากหน่วยงานเดิมแล้ว จะสามารถนำไปออนแอร์ที่ช่อง 5 กับช่อง 7 ได้หรือไม่

“ช่อง 5 และช่อง 7  ต้องคำตอบกับสังคมว่า ตั้งชมรมฯ นี้ขึ้นมาเพื่ออะไร ทำไมต้องให้มี 2 มาตรฐาน” ชัยประนิน วิสุทธิผล นายกกิตติมศักดิ์ สมาคมโฆษณาแห่งประเทศไทย

เช่นเดียวกับ สุภาพ คลี่ขจาย นายกสมาคมโทรทัศน์ระบบดิจิทัล (ประเทศไทย) กล่าวว่า การตั้งชมรมฯ ของช่อง 5 กับช่อง 7 นำไปสู่ความสับสนอย่างมาก โดยฝ่ายที่คิดจะมาล้มกระดานงานนี้จะเป็นการทิ้งตราบาปไว้ในวงการอย่างมาก

พลากร สมสุวรรณ กรรมการผู้จัดการ สถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง 7 ให้เหตุผลถึงการตั้งชมรมฯ ว่า เพื่อขานรับนโยบายของ คณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.) ในการสร้างบรรทัดฐานการตรวจสอบงานโฆษณายุคใหม่ให้มีมาตรฐาน

สมาชิก นอกจากช่อง 5  และช่อง 7 ยังได้ดึงเอาเครือข่ายต่างๆ เช่น สถานีโทรทัศน์ไทยทีวีโกลบอล เน็ตเวิร์ค, สมาคมธุรกิจเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ไทย, สมาคมไทยอุตสาหกรรมผลิตยาแผนปัจจุบัน, สมาคมผู้ผลิตยาสมุนไพร, สมาคมโทรทัศน์ดาวเทียม (ประเทศไทย), สมาคมทีวีโฮมช้อปปิ้ง (ประเทศไทย), สภาสถาบันนักวิชาการสื่อสารมวลชนแห่งประเทศไทย, ตัวแทนกลุ่มนักวิชาการ 13 สถาบัน, สมาคมนักการตลาดแบบตรงไทย และบริษัท NS Media Group  จะเริ่มดำเนินการตั้งแต่วันที่ 28 มิ.ย. 60 เป็นต้นไป

“เรา ไม่ปิดกั้นว่าใครจะนำงานโฆษณาไปให้หน่วยงานคณะกรรมการฯ เดิมตรวจพิจารณาก็ได้ หรือให้ชมรมฯ ตรวจก็ได้” พลากร บอก  

พล.อ.ราชรักษ์ เรียนพืชน์ กรรมการผู้อำนวยการใหญ่สถานีวิทยุโทรทัศน์กองทัพบก เล่าให้ฟังว่า ชมรมนี้ได้เตรียมก่อตั้งมาตั้งแต่ปี 2556 แล้ว เพื่อรวมตัวในการตรวจสอบโฆษณา เพื่อให้เป็นประกาศ กสทช. ที่ส่งเสริมให้มีการรวมกลุ่มของผู้ได้รับใบอนุญาตฯ เพื่อกำกับดูแลกันเอง โดยจุดเด่นคือ ยกสถานะจากคณะกรรมการฯ เป็นชมรม

โดยชมรมฯ จะนำระบบ My Censor ที่ทางช่อง 7 ได้ลงทุนนับ 20 ล้านบาทมาเป็นมาตรฐานในการตรวจเซ็นเซอร์โฆษณา เป็นระบบคอมพิวเตอร์สามารถส่งชิ้นงานโฆษณาผ่านเว็บไซต์กลาง รวมทั้งส่งเอกสารในตอนเช้า ตอนบ่ายทำการตรวจงาน ตอนเย็นก็ทราบผลได้ มองว่าสามารถทำงานได้เร็วขึ้นจากการตรวจงานโดยปกติ

เบื้องต้นที่ตั้งของชมรมฯ จะอยู่ที่สถานีช่อง 5 แต่ต้องมีการตั้งอนุกรรมการให้เสร็จสิ้นก่อน ถึงจะเปิดสำนักงานเป็นทางการ ตอนนี้ต้องใช้พื้นที่ที่สถานีช่อง 7 ก่อน

แต่ที่อดแปลกใจกันไม่ได้ คือ ดร.นที ศุกลรัตน์ รองประธาน คณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.) เห็นด้วยกับตั้งชมรมฯ นี้ขึ้นมา พร้อมให้การสนับสนุนหากมีผู้ใด หรือหน่วยงานใดต้องการตั้งหน่วยงานในการเซ็นเซอร์ขึ้นมา เพราะหากเซ็นเซอร์ผ่านแล้วและมีปัญหาในภายหลัง กสทช.ก็จะเป็นผู้พิจารณาในขั้นสุดท้าย

เปิดปมขัดแย้ง มาตรฐานไม่ตรงกัน

ผู้ที่เกี่ยวข้องได้ตั้งข้อสังเกต ถึงที่ช่อง 5 และช่อง 7  ออกตั้งชมรมเซ็นเซอร์ แยกทางคณะกรรมการฯ ที่ร่วมงานกันมากว่า 20 ปี ว่า น่าจะมาจากปมขัดแย้งในเรื่องมาตรฐานในการตรวจเซ็นเซอร์ เพราะทางช่อง 7 ได้พัฒนาระบบ My Censor ของตัวเอง และใช้ระบบนี้มาตลอด ในขณะที่สถานีอื่นก็เป็นการตรวจด้วยสายตาปกติ

“ที่ผ่านมาการตรวจงานมีการขัดแย้งกันระหว่างการตรวจด้วยสายตา กับตรวจด้วยระบบ ทำให้มีความเห็นไม่ตรงกัน ช่อง 7 จึงอยากใช้ระบบในการ My Censor เป็นหลักในการตรวจงานมากกว่า”

ส่วนอีกประเด็นหนึ่งก็คือการทีวีดิจิทัล 2 ช่องเข้ามาร่วมเป็นกรรมการพิจารณางานโฆษณา ซึ่งช่อง 7 ไม่เห็นด้วย เพราะมองว่า ยังขาดประสบการณ์ ไม่เหมือนกับทีวีช่องเดิมที่ทำมานาน

เอเจนซีกุมขมับ ค่าใช้จ่ายขยับเพิ่ม สับสน 2 หน่วยงาน

ความขัดแย้งในครั้งนี้ ผู้ได้รับผลกระทบหนักสุดจากกรณีนี้เห็นจะเป็นเอเยนซีผู้วางแผนสื่อโฆษณา และเจ้าของแบรนด์สินค้า เมื่อมี 2 หน่วยงาน ทำให้ต้องส่งชิ้นงานโฆษณา 2 ที่ มีค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้น ใช้เวลามากขึ้น รวมทั้งในแง่ของมาตรฐานในการตรวจชิ้นงานของ 2 หน่วยงานที่จะสร้างความซับซ้อน และสับสนได้

ถึงแม้ทางชมรมฯ โดยช่อง 5 และช่อง 7 จะบอกว่า ยอมรับกับโฆษณาที่ผ่านการตรวจโดยคณะกรรมการฯ มาลงที่ช่องได้ แต่ทางคณะกรรมการฯ โดยเฉพาะช่อง 3 และช่อง 9 ยืนยันเลยว่าไม่รับโฆษณาที่ผ่านการตรวจจากทางชมรมฯ โฆษณาที่จะลงในช่อง 3 และช่อง 9 ต้องผ่านการตรวจจากคณะกรรมการฯ ชุดนี้เท่านั้น เรียกว่าเป็นการเปิดศึกกันอย่างเต็มตัว

สิ่งที่เกิดขึ้นก็คือถ้ามาตรฐาน 2 หน่วยงานไม่ตรงกันใน 1 โฆษณา ทำให้เพิ่มค่าใช้จ่ายในการปรับแก้ชิ้นงาน ค่าโปรดักชั่น เป็นสิ่งที่ทางเอเยนซียังสับสนอยู่

เป็นที่ต้องจับตามองกันต่อไปว่าสถานการณ์จะเป็นอย่างไร เพราะตอนนี้ทั้ง 2 ฝ่ายต่างเดินหน้า ไม่มีใครยอมใคร และต่างฝ่ายก็ยังเชื่อมั่นในการทำงานของตนเองกันอีกด้วย นักการตลาดจึงต้องปรับตัวให้ทันกับสถานการณ์