ปัญหาขยะล้นทะเลที่ประเทศไทยครองอันดับ 6 ของโลกอยู่ในขณะนี้ ทำให้สัตว์ทะเลล้มตายจำนวนมาก เป็นภาพที่สะเทือนใจ สร้างแรงกระเพื่อมให้ทั้งภาครัฐและเอกชนต้องร่วมมือกัน “ลดขยะ” โดยกำหนดเป็นวาระชาติ เพื่อ “สละตำแหน่ง” ประเทศที่มีขยะในทะเลเยอะติดอันดับโลก
ข้อมูลจากกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม วันนี้ปัญหา “ขยะ” อยู่ในขั้นวิกฤติของสิ่งแวดล้อม ประเทศไทยสร้างขยะ 27.82 ล้านตันต่อปี หรือ 76,219 ตันต่อวัน เฉลี่ยประชากรไทยสร้างขยะวันละ 1.15 กิโลกรัมต่อคน
ขยะโฟมและพลาสติกใช้ครั้งเดียวทิ้ง ถือเป็นปัญหาใหญ่ที่มีปริมาณเพิ่มขึ้น ปัจจุบันประเทศไทยใช้ถุงพลาสติกหิ้ว 45,000 ล้านใบต่อปี บรรจุภัณฑ์โฟม 6,700 ล้านชิ้นต่อปี แก้วและขวดพลาสติก 9,570 ล้านใบต่อปี ขยะทั้งหมดต้องใช้ระยะเวลาย่อยสลายนาน ขยะโฟมต้องใช้เวลาถึง 450 ปี
และปฏิเสธไม่ได้ว่าทุกธุรกิจมีส่วนร่วมกันสร้างขยะ รวมทั้ง “ค้าปลีก” แหล่งจับจ่ายใช้สอยของผู้บริโภคในปัจจุบัน
เทสโก้โลตัส “เลิก” ใช้โฟม
สลิลลา สีหพันธุ์ ประธานกรรมการฝ่ายกิจการบรรษัท เทสโก้ โลตัส กล่าวว่า เทสโก้ โลตัส เป็นค้าปลีกรายแรกที่เริ่มรณรงค์ให้ลูกค้าลดการใช้ถุงพลาสติกหิ้วใส่ของครั้งแรกเมื่อ 10 ปีก่อน ด้วยการให้รางวัลเป็นแต้มคลับการ์ด เพื่อนำมาใช้ลดราคาสินค้า ช่วง 10 ปีที่ผ่านมาลดขยะถุงได้ 180 ล้านใบ แจกแต้มไปแล้ว 5,690 ล้านแต้ม
แต่ต้องยอมรับว่ากระแสการลดขยะพลาสติก เริ่มกระจายตัวเป็นวงกว้างในปีที่ผ่านมา จากปัญหาสัตว์ทะเลล้มตาย จากการกินขยะเข้าไป จึงเกิดความตื่นตัวในกลุ่มผู้บริโภคที่ร่วมมือกันลดขยะ ด้วยการไม่รับถุงพลาสติกจากการซื้อสินค้าในร้านค้าปลีกมากขึ้น ในปี 2561 ลูกค้าเทสโก้ โลตัสช่วยกันลดถุงพลาสติกได้จำนวน 32 ล้านใบ และช่วง 4 เดือนแรกปีนี้ ลดถุง 10 ล้านใบ
มาตรการ “ลดขยะ” ปีนี้มุ่งไปที่ “แพ็กเกจจิ้ง” ของเทสโก้ โลตัส ภายใต้ “กลยุทธ์ 3R” คือ Redesign Reduce Recycle
กลยุทธ์ Redesign ที่สำคัญปีนี้ คือ ออกแบบบรรจุภัณฑ์เพื่อลดใช้ทรัพยากร เริ่มจากการ “ยกเลิก” ใช้บรรจุภัณฑ์ใส่อาหารที่ทำจาก “โฟม” ทุกชนิดในทุกสาขา จำนวน 2,000 สาขาทั่วประเทศ ตั้งแต่วันที่ 1 ก.ค. 2562 เป็นต้นไป จะทำให้ลดการใช้โฟมลงได้ 51 ตันต่อปี หรือ 11.24 ล้านชิ้นต่อปี
“นโยบายเลิกใช้โฟม เพื่อทำให้ขยะโฟมเป็นศูนย์ จากเดิมใช้บรรจุภัณฑ์โฟมกว่า 11 ล้านชิ้นต่อปี ถือเป็นเรื่องที่ใหญ่มาก เพื่อเป็นส่วนหนึ่งของการลดขยะและทำธุรกิจที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม”
เปลี่ยนบรรจุภัณฑ์ลดใช้พลาสติก
หลังจากเลิกใช้บรรจุภัณฑ์โฟมในกลุ่มเนื้อสัตว์ตัดแต่งและผลไม้พร้อมทานแล้ว ได้ปรับเปลี่ยนมาใช้ ถาดเธอร์โมฟอร์ม (Thermoform) ขึ้นรูปจากวัสดุที่สามารถรีไซเคิลได้ 100% ซึ่งถูกนำมาใช้แทนถาดโฟม ถาดพลาสติก และฟิล์มแบบเก่า
การใช้ถาดเธอร์โมฟอร์มช่วยลดใช้พลาสติกปีละกว่า 400 ตัน หรือเทียบเท่าขวดน้ำพลาสติกขนาด 600 มิลลิลิตรจำนวน 26.6 ล้านขวด เมื่อเทียบกับถาดพลาสติกแบบเก่าที่เคยใช้ เป็นการช่วยลดขยะจากอาหารอีกทางหนึ่ง การปรับเปลี่ยนบรรจุภัณฑ์ครั้งนี้ มีต้นทุนเพิ่มประมาณ 10% แต่ยังยืนยันสินค้าราคาเดิม ไม่มีการปรับขึ้นแต่อย่างใด
นอกจากนี้ได้ร่วมมือกับ SCG จัดมุมสินค้า Green Corner จำหน่ายบรรจุภัณฑ์อาหารปลอดภัยเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม แบรนด์เฟสท์ (Fest) เพื่อให้ลูกค้าทั้งผู้บริโภคทั่วไป รวมทั้งพ่อค้าแม่ค้า มีทางเลือกใช้บรรจุภัณฑ์ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
แจกแต้มเพิ่มจูงใจลดใช้ถุง
กลยุทธ์ Reduce มุ่งเป้าลดการใช้บรรจุภัณฑ์แบบใช้ครั้งเดียวทิ้ง โดยทยอยเปลี่ยนสาขาให้เป็นร้านค้าปลอดถุงพลาสติก เริ่มจากร้านค้าเอ็กซ์เพรส ที่ตั้งอยู่ใกล้มหาวิทยาลัย 5 สาขา คือ นวมินทร์, แอมพาร์ค, ซอยมัณฑนา, สาขามหาวิทยาลัยขอนแก่น และจามจุรีสแควร์ ในเดือน ก.ค.นี้จะมีร้านค้าปลอดถุงพลาสติกเพิ่มอีก 3 สาขาบนเกาะช้าง
ทุกวันที่ 4 ของเดือน เทสโก้ โลตัสทั้ง 2,000 สาขาทั่วประเทศงดให้ถุงพลาสติก โดยใช้ถุงกระดาษใส่ของให้แทน ซึ่งมาจากการนำกล่องกระดาษสินค้าไปใช้แปรรูปเป็นถุงกระดาษ รวมทั้งจำหน่ายกระเป๋าผ้าและถุงแบบใช้ซ้ำ มาเป็นอีกตัวเลือกใส่สินค้า จำหน่ายราคาเริ่มต้น 39 บาท โดยลูกค้าที่ไม่รับถุง จะได้แต้มคลับการ์ด 50 แต้มทุกวันที่ไม่รับถุง ซึ่งเป็นการแจกแต้มเพิ่มขึ้นจาก 25 แต้มในปีที่ผ่านมา
นโยบาย Bring Your Own Containers ให้ลูกค้านำภาชนะมาใส่อาหารแทนการใช้บรรจุภัณฑ์แบบใช้ครั้งเดียว ในแผนกสลัดบาร์และเบเกอรี่ทุกสาขา ในสาขาเอ็กซ์เพรสและศูนย์อาหาร ลูกค้าที่นำแก้วน้ำส่วนตัวมาใส่น้ำอัดลม ชา กาแฟ และน้ำสมุนไพรได้เช่นกัน ซึ่งจะได้รับแต้มคลับการ์ด 50 แต้ม
“หลังจากนโยบายเลิกใช้โฟม เป้าหมายต่อไปจะสร้างการรับรู้กับผู้บริโภคเพื่อร่วมกันลดขยะหลอดและถุงพลาสติกให้เป็นศูนย์ในอนาคต”
ในต่างประเทศ เช่น กลุ่มยุโรป มีกฎหมายห้ามร้านค้าปลีกใช้ถุงพลาสติกใส่สินค้า และมีบทลงโทษการใช้พลาสติก ในประเทศไทยเป็นลักษณะการขอความร่วมมือ และค้าปลีกกระตุ้นด้วยการให้รางวัลแทน เพื่อสร้างการรับรู้และรับผิดชอบต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม
ตั้งตู้ Recycle ขวดพลาสติก-กระป๋อง
ส่วนกลยุทธ์ Recycle เป็นการการนำบรรจุภัณฑ์ที่ใช้แล้วกลับเข้าระบบปิดเพื่อนำไปรีไซเคิล โดยเทสโก้ โลตัสได้ติดตั้งตู้เครื่องรีไซเคิลขวดพลาสติกและกระป๋อง เริ่มที่ 10 สาขา ให้ลูกค้านำบรรจุภัณฑ์ที่ไม่ใช้แล้วมาคืนเพื่อนำไปเข้ากระบวนการรีไซเคิลต่อไป โดย SCG จะนำขวดพลาสติกไปรีไซเคิลเป็นถุงผ้า เพื่อนำกลับมาใช้ใหม่
กลยุทธ์ 3R ที่เทสโก้ โลตัสนำมาใช้เป็นนโยบายที่มุ่งสู่การสร้างระบบปิดของบรรจุภัณฑ์ (closed loop packaging system) ทั้งการเลิกใช้โฟม นำขยะมารีไซเคิลและนำกลับมาใช้ใหม่ โดยเทสโก้ อังกฤษ มีเป้าหมายให้ เทสโก้ ทั่วโลกต้องลดขยะจากบรรจุภัณฑ์ให้ได้ 50% ในปี 2025
ปัจจุบันภาครัฐและเอกชนได้ร่วมกันขับเคลื่อนนโยบายการลดขยะและนำกลับมาใช้ใหม่ ซึ่งก็ต้องอาศัยความร่วมมือจากผู้บริโภคในการลดใช้และนำขยะมารีไซเคิล เพื่อช่วยกันทำให้ประเทศไทยปลอดขยะและร่วมกันรักษาสิ่งแวดล้อม.
