ตามปกติเเล้ว “เทศกาลเจ” เป็นช่วงที่กระตุ้นเศรษฐกิจไทยได้ดีในช่วงปลายปี โดยในปี 2563 จะตรงกับวันที่ 17-25 ตุลาคม รวมเป็นระยะเวลา 9 วัน เเต่จากการเเพร่ระบาดของไวรัสโคโรนา ทำให้ปีนี้ “ไม่คึกคัก” เหมือนเคย

ศูนย์พยากรณ์เศรษฐกิจและธุรกิจ มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย เปิดผลวิจัยพฤติกรรมการใช้จ่ายของผู้บริโภคในช่วงเทศกาลกินเจ จากการสำรวจระหว่างวันที่ 28 กันยายน – 2 ตุลาคม 2563 จากกลุ่มตัวอย่าง 1,393 ราย ทั่วประเทศ พบว่า ปีนี้มูลค่าการใช้จ่ายโดยรวมน่าจะอยู่ที่ประมาณ 46,967 ล้านบาท เติบโตจากปี 2019 เพียง 0.9% เท่านั้น 

สาเหตุหลักๆ มาจากผลกระทบของ COVID-19 ที่ 39.8% รองลงมาคือภาวะเศรษฐกิจที่ไม่ดี 28.6% ค่าครองชีพสูงขึ้น มีหนี้สินเพิ่มขึ้น 19.1% และคนตกงาน รายได้ลดลง 11.6%

• จับชีพจร “ตลาดเเรงงานไทย” ตกงานมากสุดในรอบ 11 ปี ธุรกิจ “เจ๊ง” พุ่ง คนอายุน้อยไม่มีงานทำ

ผลสำรวจระบุว่า ประชาชนกว่า 60.2% จะไม่กินเจ ส่วนอีก 39.8% กินเจ โดยประเมินว่า ประชาชนหนึ่งคนจะใช้จ่ายในช่วงเทศกาลกินเจอยู่ที่ราว 11,469.34 บาท แบ่งเป็นค่าอาหาร 1,016.19 บาท, ค่าทำบุญ 2,863.52 บาท, ค่าเดินทางไปทำบุญต่างจังหวัด 3,762.21 บาท และค่าที่พัก (หากไปต่างจังหวัด) 4,722.62 บาท

ส่วนความคิดเห็นที่ว่า ราคาอาหารเเละวัตถุดิบในการปรุงอาหารเจ ปี 2563 เมื่อเทียบกับปี 2562 จะเป็นอย่างไรนั้น ประชาชนกว่า 58% มองว่าจะสูงขึ้น สาเหตุมาจากค่าครองชีพสูงขึ้น ทำให้พ่อค้าเเละแม่ค้าปรับขึ้นราคา รวมถึงปัญหา COVID-19 เเละค่าแรงสูงขึ้น ขณะที่อีก 41.1% มองว่าราคาจะเท่าเดิมกับปีก่อน

สำหรับช่องทางในการเลือกซื้ออาหารเจ พบว่ากว่า 76.45% เลือกซื้อเองในตลาดสด ร้านสะดวกซื้อ ร้านค้าทั่วไป ส่วนอีก 23.6% ไมได้ไปซื้อด้วยตนเอง เเต่จะสั่งซื้อผ่านตัวกลางขนส่ง อย่างบริการเดลิเวอรี่ วินมอเตอร์ไซค์ หรือซื้อผ่านระบบคอลเซ็นเตอร์

โดยประชาชนกว่า 47.8% มองว่า เศรษฐกิจไทยกำลังอยู่ในจุดต่ำสุด ขณะที่อีก 27.3% มองว่าประเทศอยู่ในภาวะถดถอย ไม่สอดคล้องกับสถาบันด้านเศรษฐกิจหลายแห่งที่ออกมาประกาศว่าเศรษฐกิจไทยผ่านพ้นจุดต่ำสุดมาแล้ว หลังพ้นไตรมาสที่ 2/2563 ส่วนอีก 20.7% มองว่ากำลังฟื้นตัวอย่างช้าๆ โดยส่วนใหญ่ 48.8% เชื่อกันว่า เศรษฐกิจไทยน่าจะเริ่มฟื้นตัวในช่วงครึ่งปีหลัง 2564

• SCB หั่น GDP หดตัวอีก -7.8% ซ้ำ “แผลเป็น” เศรษฐกิจไทย ระวังปิดกิจการ-ว่างงานพุ่งสิ้นปี

ส่วนภาวะสภาพคล่องของครอบครัวในปัจจุบัน เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปีก่อน ประชาชนกว่า 60.9% มองว่า “เเย่ลง” ขณะที่อีก 34.0% มองว่าไม่เปลี่ยนแปลง

นอกจากนี้ ผลสำรวจเกี่ยวกับสถานการณ์ในปัจจุบันที่น่าห่วง พบว่าประชาชน 24.7% ห่วงด้านเศรษฐกิจ รองลงมา 24.1% คือห่วงการเมือง และ 17.8% ห่วงการแพร่ระบาดของ COVID-19

ในช่วง 2-3 ปีผ่านมา มูลค่าการใช้จ่ายในช่วงกินเจ ก็มีอัตราการหดตัวอย่างต่อเนื่องอยู่เเล้ว ยิ่งซ้ำเติมไปอีกเมื่อเจอวิกฤตโรคระบาด โดยเทศกาลการถือศีลกินเจในปีนี้ นับว่าจะมีมูลค่าการใช้จ่ายโดยรวม ‘เติบโตต่ำที่สุด’ ในรอบ 13 ปี (นับตั้งเเต่ที่ทาง ม.หอการค้าเก็บข้อมูลครั้งเเรกในปี 2551)

• คนไทยหนี้ท่วม! เปิด “หนี้ครัวเรือน” ไตรมาส 2 ทะลุ 83.8% สูงสุดรอบ 18 ปี

คนกิจเจมากกว่าไม่กิน

ปีนี้คนนิยมกินเจมากขึ้น จะมีสัดส่วน 64.5% ไม่กินเจ 35.5% เนื่องจากกลุ่มที่ไม่กินอาหารเจจะหันมากินอาหารเจมากขึ้น ประกอบกับมีความตั้งใจที่จะทำบุญ และมีเทรนด์ในเรื่องการดูแลสุขภาพด้วยการลดบริโภคเนื้อสัตว์และกินผักมากขึ้นเข้ามา

 กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ระบุว่าเคยกินเจและกินต่อเนื่องทุกปี ส่วนผู้ที่ไม่เคยกินเจมีบางรายที่จะเริ่มหันมากินเจในปีนี้ โดยผู้ที่กินเจจะกินตลอดเทศกาลตั้งแต่วันที่ 1-9 ต.ค. 2559 และบางส่วนจะกินบางมื้อ เพราะหาซื้อยาก และอาหารเจมีราคาแพง กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ระบุว่าเคยกินเจและกินต่อเนื่องทุกปี ส่วนผู้ที่ไม่เคยกินเจมีบางรายที่จะเริ่มหันมากินเจในปีนี้ โดยผู้ที่กินเจจะกินตลอดเทศกาลตั้งแต่วันที่ 1-9 ต.ค. 2559 และบางส่วนจะกินบางมื้อ เพราะหาซื้อยาก และอาหารเจมีราคาแพง

ราคาสินค้าเจในปีนี้  คนส่วนใหญ่กังวลว่าสินค้าจะมีราคาสูงกว่าปีก่อน โดยมีค่าใช้จ่ายในการซื้อสินค้าเพิ่มขึ้นจากปีก่อนสูงสุด 10% เนื่องจากมีปริมาณการซื้อต่อครั้งเพิ่มขึ้น ประกอบกับผักและผลไม้ค่อนข้างสูง เพราะบางส่วนได้รับความเสียหายจากสถานการณ์น้ำท่วมในหลายจังหวัด

คาดใช้จ่าย 9,700 บาท/คน

ผลสำรวจยังพบด้วยว่า ค่าใช้จ่ายที่ใช้ช่วงเทศกาลกินเจ เช่น ค่าอาหาร เงินสำหรับทำบุญ และค่าเดินทางไปทำบุญต่างจังหวัด เฉลี่ยคนละ 9,700 บาท เพิ่มขึ้นจากปีก่อน ที่อยู่ที่คนละ 9,669 บาท
สำหรับการบริโภคอาหารเจมีทั้งซื้อมาทำกินเอง และซื้อที่ปรุงสำเร็จแล้ว โดยจะซื้อที่ตลาด ร้านค้าทั่วไป ซูเปอร์มาร์เกต ร้านสะดวกซื้อ ร้านค้าปลีกสมัยใหม่ ห้างสรรพสินค้า สื่อออนไลน์ที่มีการจัดส่ง และซื้อผ่านคอลเซ็นเตอร์

ส่วนใหญ่ไม่มีแผนเดินทางทำบุญ

นอกจากนี้ ผลสำรวจเกี่ยวกับการเดินทางไปทำบุญตามสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ต่างๆ ส่วนใหญ่ 66.8% ไม่มีแผนการเดินทาง มีเพียง 33.2% ที่ระบุว่ามีแผนเดินทาง และจะใช้เวลาประมาณ 2-3 วัน  พื้นที่ที่จะเดินทางไปมากสุด คือ ภาคกลาง ตะวันออก และตะวันตก เช่น ชลบุรี พระรครศรีอยุธยา สุพรรณบุรี รองลงมา คือ ภาคใต้ เช่น ตรัง สงขลา พังงา ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เช่น อุทัยธานี ชัยภูมิ เลย ภาคเหนือ เช่น นครสวรรค์ เชียงใหม่ เชียงราย และสุดท้าย คือ กรุงเทพฯ และปริมณฑล