มหากาพย์ “แจ็ค หม่า” เศรษฐีจีนเจ้าของ Alibaba กับการถูกรัฐบาลจีนเข้าควบคุมยังไม่จบง่ายๆ ล่าสุดสำนักข่าว Bloomberg รายงานอ้างอิงแหล่งข่าววงในว่า รัฐบาลจีนกำลังบีบให้หม่า “ขาย” สื่อบางส่วนในมือออก เพราะกังวลว่าหม่ามีอิทธิพลต่อความคิดสาธารณะมากเกินไป
แหล่งข่าวคนดังกล่าวระบุกับ Bloomberg ว่า รัฐบาลจีนมีการปรึกษากันหลายครั้งในการประชุมเมื่อปีก่อนเกี่ยวกับการถือหุ้นธุรกิจสื่อของ Alibaba กำลังเป็นประเด็นที่สร้างความกังวลให้กับรัฐบาล รัฐบาลมองว่าบริษัทนี้อาจจะอยู่เบื้องหลังข่าวลือบนโลกออนไลน์ และอาจควบคุมความคิดสาธารณะในเรื่องต่างๆ ได้ ดังเช่นปัจจุบันที่สื่อของบริษัทมีส่วนสำคัญในการชี้นำความคิดคนเกี่ยวกับธุรกิจฟินเทค
แจ็ค หม่า และ Alibaba ค่อยๆ สร้างพอร์ตการถือหุ้นสื่อมาอย่างต่อเนื่องหลายปี โดยมีสื่อในมือทั้งสื่อหลักอย่าง South China Morning Post หนังสือพิมพ์ภาษาอังกฤษชั้นนำในฮ่องกง มีหุ้นส่วนใหญ่ใน Weibo โซเชียลมีเดียสำคัญของจีน และยังถือหุ้นในสื่ออื่นอีกมาก รวมถึงบริษัทโปรดักชั่นผลิตรายการทีวี และบริษัทโฆษณา
Bloomberg รายงานด้วยว่า หนึ่งในจุดสำคัญที่ทำให้รัฐบาลจีนต้องหันมามองการถือหุ้นสื่อของหม่าอย่างจริงจัง คือเหตุการณ์เมื่อเดือนเมษายน 2020 เมื่อ “เจียง ฟาน” หนึ่งในหุ้นส่วนของ Alibaba และเป็นแม่ทัพธุรกิจ Taobao กับ Tmall เกิดศึกข่าวฉาวเชิงชู้สาว ซึ่งเกี่ยวพันถึงบริษัท เพราะ “จาง ต้าอี้” เน็ตไอดอลชื่อดังและภรรยาลับของเจียง ฟาน เป็นหุ้นส่วนสำคัญของบริษัทบริหารทาเลนต์แห่งหนึ่งที่ Alibaba เข้าลงทุน
เมื่อสังคมหยิบเรื่องนี้มาวิจารณ์ ข่าวฉาวต่างๆ ของเจียง ฟานกลับถูกลบออกจาก Weibo อย่างรวดเร็ว ศักยภาพในการควบคุมสื่อของ Alibaba จึงสร้างความกังวลให้กับรัฐบาล
จากนั้นภาครัฐจึงเข้าตรวจสอบโฮลดิ้งของหม่า และพบว่ามีการถือหุ้นสื่อจำนวนมากจนน่าตกใจ กลายมาเป็นแผนบีบให้หม่าลดการถือหุ้นสื่อลงทั้งหมดหรือบางส่วน โดยคาดว่าจุดที่รัฐบาลเพ่งเล็งมากที่สุดคือหนังสือพิมพ์ South China Morning Post ซึ่งอาจจะบีบให้หม่าขายหุ้นออกทั้งหมด และผู้รับซื้อจะต้องเป็นคนสัญชาติจีน
ดังที่ทราบกันดีว่า พรรคคอมมิวนิสต์จีนมีนโยบายควบคุมสื่ออย่างเข้มงวด และใช้สื่อเพื่อโฆษณาชวนเชื่อ (propaganda) ชี้ทิศทางสังคม ดังนั้น อิทธิพลของใครคนใดคนหนึ่งต่อสื่อจึงเป็นเรื่องที่พรรคคอมมิวนิสต์จีนให้ความสำคัญอย่างจริงจัง (ย้อนอ่านเรื่อง IPO ตกสวรรค์ของ Ant Group เมื่อ “แจ็ค หม่า” มีความเห็นต่อระบบการเงินของจีนได้ที่นี่)
