ในปัจจุบันจะเริ่มมีการพูดถึง ‘สังคมผู้สูงวัย’ ในหลายประเทศ เนื่องจากอัตราการเกิดที่ต่ำจนอนาคตอาจนำไปสู่ปัญหาการขาดแคลนแรงงาน ซึ่ง ‘จีน’ ก็เป็นหนึ่งในนั้น โดยในปี 2020 จีนมีประชากรทั้งหมด 1,412 ล้านคน แต่ประชากรที่เพิ่มขึ้นในปี 2020 มีเพียง 12 ล้านคน ต่ำที่สุดที่เคยเกิดขึ้นนับตั้งแต่ปี 1961 ซึ่งทำให้รัฐบาลได้เปลี่ยนกฎอนุญาตมีลูกได้ 3 คน แต่ดูเหมือนมันจะไม่ง่ายขนาดนั้น
พรรคคอมมิวนิสต์จีนได้บังคับใช้กฎการมีบุตรมาตั้งแต่ปี 1980 เพื่อควบคุมการเพิ่มทางประชากรของประเทศ โดยสามารถมีลูกได้เพียงคนเดียว ต่อมาในปี 2015 ก็ได้อนุญาตให้คู่สมรสสามารถมีบุตรได้ 2 คน แต่ทว่าตัวเลขอัตราการเกิดยังคงลดลงอย่างต่อเนื่อง
จนในปี 2020 ประเทศจีนมีอัตราการเกิดเพียง 12 ล้านคน ลดลงจากปี 2019 ถึง 20% ในขณะที่จำนวนผู้ที่มีอายุระหว่าง 15 – 59 ปีลดลงต่ำกว่า 900 ล้านคน คิดเป็นประมาณ 63% ของประชากร จัดตัวเลขดังกล่าวทำให้รัฐบาลตัดจีนตัดสินใจอนุญาตให้ผู้คนมีลูกมากขึ้นเป็น 3 คน เพื่อแก้ปัญหาการขาดแคลนแรงงานซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อการเติบโตของเศรษฐกิจของประเทศ
ผู้เชี่ยวชาญคาดการณ์ว่า กำลังแรงงานของจีนจะถึงจุดสูงสุดในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า ก่อนที่จะหดตัวลงประมาณ 5% ในทศวรรษหน้า และนั่นอาจเป็นปัญหาสำหรับนโยบายเศรษฐกิจที่ประธานาธิบดีสี จิ้นผิง ได้ตั้งเป้าให้ GDP ของจีนเพิ่มขึ้นเป็นสองเท่าภายในปี 2035
“ประชากรที่เคยขับเคลื่อนการเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศในช่วงหลายทศวรรษที่ผ่านมากำลังจะสลายไปอย่างรวดเร็ว” เยว่ ซู นักเศรษฐศาสตร์จากหน่วยข่าวกรองเศรษฐศาสตร์ในลอนดอนกล่าว
ในขณะที่นักวิเคราะห์บางคนคาดว่า จีนจะสามารถแซงหน้าสหรัฐอเมริกาในฐานะเศรษฐกิจที่ใหญ่ที่สุดของโลกได้ภายในสิ้นทศวรรษนี้ แต่ก็มีช่องว่างที่ใหญ่กว่ามากในแง่ของ GDP ต่อหัว โดยของจีนอยู่ที่ 17,000 ดอลลาร์ ขณะที่สหรัฐฯ มีมากกว่า 63,000 ดอลลาร์ ตามข้อมูลของกองทุนการเงินระหว่างประเทศ
จีนเริ่มใช้นโยบายลูกคนเดียวเมื่อกว่า 40 ปีที่แล้วเพื่อแก้ไขปัญหาประชากรที่มากเกินไป รวมถึงบรรเทาความยากจน แม้ขณะนี้รัฐบาลกำลังผ่อนคลายมากขึ้นเพื่อให้ประชาชนมีลูกมากขึ้น แต่นั่นอาจไม่เพียงพอที่จะจัดการกับวิกฤตประชากรที่ลดลง เนื่องจากประชากรหลายคนระบุว่า ค่าครองชีพที่สูงขึ้นเป็นอุปสรรคสำคัญต่อการมีครอบครัวที่ใหญ่ขึ้น
สื่อสังคมออนไลน์ของจีนขาดความกระตือรือร้นอย่างเห็นได้ชัดหลังจากการประกาศให้สามารถมีลูกได้ครอบครัวละ 3 คน ขณะที่การพูดถึง เหตุผลที่ไม่ต้องการมีลูกคนที่ 3 หรือไม่มีลูกเลย กลับเป็นหัวข้อที่ได้รับความนิยมสูงสุดใน Weibo ซึ่งเป็นแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียคล้าย Twitter ในประเทศจีน
“ฉันจะมีลูกได้อย่างไรในเมื่อความกดดันในชีวิตสูงขนาดนี้” ผู้ใช้ Weibo คนหนึ่งเขียน
Xinhua ถามผู้ใช้ Weibo ว่าพวกเขาพร้อมสำหรับลูกคนที่สามหรือไม่ แบบสำรวจออนไลน์ดึงดูดคำตอบมากกว่า 30,000 ครั้งภายในครึ่งชั่วโมงซึ่งมากกว่า 90% โหวตว่า “ไม่มีอย่างแน่นอน” อย่างไรก็ตาม การสำรวจถูกลบออกไปอย่างเงียบ ๆ
ทั้งนี้ มีอาจารย์มหาวิทยาลัยชาวจีนคนหนึ่งเสนอแนวคิดให้รัฐบาลจ่ายเงินอุดหนุนแก่ครอบครัวที่มีบุตรเกิดใหม่คนละ 1 ล้านหยวน (ราว 4.85 ล้านบาท) เพื่อสนับสนุนให้ประชาชนมีลูกมากขึ้น ซึ่งจะช่วยแก้ปัญหาอัตราการเกิดในจีนที่ลดต่ำลงเรื่อย ๆ อย่างไรก็ตาม ทางรัฐบาลยังไม่มีนโยบายสนับสนุนใด ๆ ออกมา
