สมาคมผู้ค้าปลีกไทย เผยดัชนีค้าปลีกของไทยเติบโตถดถอยอย่างต่อเนื่อง คาดปี 2559 โตแค่ 2.6% ต่ำสุดในรอบ ไตรมาสแรกของปี 2016 เหลือเพียง 2.6% เสนอรัฐผลักดัน นโยบายด้านการท่องเที่ยวเชิงช้อปปิ้งอย่างจริงจัง เปิดเสรี “ร้านค้าปลอดภาษี” ผลักดันเมืองไทยเป็น Duty Free City
จริยา จิราธิวัฒน์ ประธานสมาคมผู้ค้าปลีกไทย กล่าวว่า เป็นครั้งแรกในรอบ 20 ปีที่ธุรกิจค้าปลีกไทยประสบปัญหาการเติบโตที่ชะลอตัวจนถึงขั้นติดลบ ตัวเลขดัชนีการค้าปลีกของไทยมีอัตราการเติบโตถดถอยตั้งแต่ปี 2012 เป็นต้นมา
ปี 2002-2012 อัตราเฉลี่ยการเติบโตอยู่ที่ 8% ต่อปี
ปี 2012-2014 อัตราเฉลี่ยการเติบโตติดลบที่ -3% ต่อปี
ปี 2015 อัตราการเติบโตก็ยังติดลบต่อเนื่อง
เนื่องจากทิศทางการผลักดันเศรษฐกิจมุ่งไปยังการปรับโครงสร้างและการส่งออก มาตรการกระตุ้นเศรษฐกิจและการบริโภคภายในประเทศจึงไม่เข้าเป้าหมาย
สมาคมผู้ค้าปลีกไทย ได้เคยคาดการณ์ว่าปี 2016 สถานการณ์ค้าปลีกน่าจะดีขึ้น แม้ดัชนีค้าปลีกตลอดทั้งปี 2015 จะต่ำกว่าร้อยละ 3.0 แต่ผลที่ออกมากลับไม่เป็นเช่นนั้น ดัชนีค้าปลีกไตรมาสที่ 1 ปี 2016 ยังคงถดถอยลง เติบโตเหลือเพียงร้อยละ 2.6
— ตารางแสดงดัชนีค้าปลีก —
เม็ดเงินลงทุนค้าปลีกทะลุ แสนล้าน สูงกว่ารถไฟฟ้าและ 4G
ด้านการลงทุนในภาคค้าปลีก มีการลงทุนอย่างต่อเนื่อง ยอดเม็ดเงินการลงทุนจากปี 2015-2017 คาดว่าจะอยู่ที่ 130,200 ล้านบาท (เฉลี่ยปีละประมาณ 43,400 ล้านบาท) ซึ่งนับเป็นอัตราที่สูงมากและสูงกว่าการก่อสร้าง BTS (123,300 ล้านบาท) หรือการประมูลคลื่น 4G 900 MHz (76,000 ล้านบาท)
การลงทุนเหล่านี้ก่อให้เกิดการจ้างงานโดยตรงกว่า 210,000 คนต่อปี และการจ้างงานทางอ้อมอีกกว่า 150.000 คน ทั้งนี้ทางสมาคมฯ มีความกังวลว่าภาคค้าปลีกอาจจะไม่สามารถรักษาระดับการลงทุนเช่นนี้ได้อย่างต่อเนื่อง หากยอดใช้จ่ายของผู้บริโภคยังคงถดถอยมาตลอดกว่า 4 ปีเช่นนี้
ค้าปลีกทรุด ฐานรากไม่มีกำลังซื้อ
เครื่องดื่ม อาหาร ไม่โต
การที่การบริโภคภาคค้าปลีกค้าส่ง (Retail Consumption) อ่อนแอลงมาตลอด สาเหตุหลัก คือ กำลังซื้อกลุ่มผู้บริโภคที่มีรายได้ระดับกลางลงล่าง ที่ต้องอาศัยรายได้จากผลผลิตภาคเกษตรซึ่งยังคงมีกำลังซื้อที่อ่อนแออยู่ และรอการกระตุ้นเศรษฐกิจจากภาครัฐผ่านกองทุนหมู่บ้านต่างๆ ซึ่งสะท้อนให้เห็นในหมวดสินค้าไม่คงทน (Nondurable Goods) เช่น เครื่องดื่ม อาหาร ที่แทบจะไม่มีการเติบโตเลย
ขณะที่ผู้บริโภคระดับกลางขึ้นบนที่ยังมีกำลังซื้อที่แข็งแรงอยู่ รวมทั้งจำนวนนักท่องเที่ยวที่เพิ่มขึ้นเฉลี่ยร้อยละ 12 ตลอด 5 ปีที่ผ่านมา กลับไม่ส่งผลให้มูลค่าการบริโภคหมวดสินค้ากึ่งคงทน (Semi-Durable Goods) เติบโตแต่อย่างไรแต่กลับถดถอยลง (หมวดสินค้ากึ่งคงทน เช่น เสื้อผ้า เครื่องสำอาง เครื่องหนัง รองเท้า นาฬิกา ซึ่งหมวดนี้เคยมีการเติบโตเฉลี่ยที่ร้อยละ 8-12 ในช่วง 10 ปี่ผ่านมา)
คนรวยช้อปต่างประเทศ 1.7 แสนล้าน
แบรนด์เนมขายในไทยกวาดมาได้ 5 หมื่นล้าน
ในส่วนผลกระทบต่อภาครวมค้าปลีกในแง่การท่องเที่ยวต่างประเทศนั้น พบว่าคนไทยในระดับรายได้สูงถึงปานกลางออกเดินทางไปช้อปปิ้งที่ต่างประเทศเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วและต่อเนื่องด้วยอัตรา 9% ต่อปี (ตัวเลขของการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย) โดยในปี 2015 คนไทยใช้จ่ายในต่างประเทศ สูงถึง 170,032 ล้านบาท และในจำนวนนี้เป็นการจับจ่ายสินค้าแบรนด์เนมที่มีจำหน่ายในประเทศไทยสูงถึง 50,840 ล้านบาท
ดิวตี้ฟรี กินแชร์ตลาด
จากข้อมูลมูลค่านำเข้าสินค้าฟุ่มเฟือย 9 หมวดจาก 17 หมวด ตามนิยามของของกรมศุลกากร ในช่วง 9 เดือนแรกของปี 2015 มีมูลค่าสูงถึง 114,821 ล้านบาท ซึ่งเมื่อพิจารณาในมิติของภาษีนำเข้า พบว่า มูลค่าสินค้านำเข้าที่เสียภาษีนำเข้าตามพิกัดศุลกากร (duty paid) มีมูลค่า 41,307 ล้านบาท ในขณะที่มูลค่าสินค้านำเข้าได้รับการยกเว้นภาษีตาม พรบ. ศุลกากร ( duty free) มีมูลค่าสูงถึง 73,513 ล้านบาท ซึ่งมีมูลค่าสูงกว่า มูลค่าสินค้านำเข้า Duty paid ถึงร้อยละ 78 ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่า ความได้เปรียบจากกฏหมายด้วยการยกเว้นภาษีนำเข้า ได้ทำลายโครงสร้างการค้าปลีกในเมืองอย่างรุนแรง มูลค่าสินค้าจำหน่ายใน duty free ไม่กี่แห่งมีมูลค่าสูงกว่าร้านค้าในเมืองหลายพันร้านค้าถึงเกือบเท่าตัว
ด้านจำนวนนักท่องเที่ยวที่มาเยือนประเทศไทย แม้ว่าจะมีปริมาณเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องด้วยอัตรา 12% ต่อปี จนอยู่ที่ระดับ 29.5 ล้านคนในปี 2015 แต่มูลค่าการบริโภคสินค้าจากร้านค้าในประเทศกลับไม่ได้รับผลประโยชน์เท่าที่ควร เนื่องจากประเทศไทยไม่ใช่ประเทศที่มุ่งเน้นไปที่ Shopping Tourism สินค้าแบรนด์เนมมีราคาสูงกว่าต่างประเทศ ราว 20-30% และ นักท่องเที่ยวนิยมที่จะซื้อสินค้าที่ร้านค้าปลอดอากรเป็นหลัก เนื่องจากมีราคาที่ถูกกว่า
เจอศึกรอบด้าน ตลาดของหิ้วกระหน่ำ
อีกกรณีที่มีผลกระทบต่อภาพรวมค้าปลีก คือ “ตลาดของหิ้ว” หรือ “grey market” ปัจจุบันตลาดกลุ่มนี้ใหญ่มาก จากข้อมูลของกรมพัฒนาธุรกิจการค้า กระทรวงพาณิชย์ มีผู้ประกอบการ ที่ขายสินค้าออนไลน์ รวมถึงผ่านช่องทาง social media ถึง 1,005,000 ราย แต่มีเพียง 2% เท่านั้น ที่ขึ้นทะเบียนถูกต้อง ผู้ประกอบการสินค้าแบรนด์เนมบางรายได้ประมาณว่า มูลค่าสินค้านอกระบบ หรือ grey market ใหญ่พอๆกับตลาดสินค้าในระบบ ซึ่งสินค้านอกระบบส่วนนี้ไม่ทำให้เกิดประโยชน์ต่อรัฐและควบคุมได้ยาก
เสนอรัฐเปิดเสรีร้านค้าปลอดภาษี
สมาคมฯ ได้เสนอให้รัฐผลักดัน Shopping Tourism หรือนโยบายด้านการท่องเที่ยวเชิงช้อปปิ้ง อย่างจริงจัง เพื่อเป็นกลไกในขับเคลื่อนเศรษฐกิจไทยให้ก้าวเดินไปได้ในภาวะที่กำลังซื้อในประเทศยังไม่ฟื้นขึ้นอย่างชัดเจน และหนึ่งมาตรการผลักดัน คือ การเปิดเสรีร้านค้าปลอดภาษี โดยเฉพาะการเพิ่มจำนวนร้านค้าปลอดภาษีในเมืองให้มากขึ้น เพื่อกระตุ้นให้นักท่องเที่ยวต่างชาติได้มีการใช้จ่ายในประเทศให้มากมากขึ้น ซึ่งจะส่งผลดีต่ออุตสาหกรรมต่อเนื่องอื่นๆอาทิ โรงแรม ที่พัก สปา ภัตตาคาร ร้านอาหาร ร้านจำหน่ายของที่ระลึก การคมนาคมขนส่งทั้งทางบก ทางน้ำ ทางอากาศ เป็นต้น
นอกจากนี้ สมาคมฯเสนอให้ภาครัฐ ผลักดันนโยบาย Duty Free City เพื่อให้ประเทศไทยเป็น Shopping Destination ของนักท่องเที่ยวอย่างแท้จริง สร้างให้การช้อปปิ้งเป็นหนึ่งในแม่เหล็กสำคัญที่จะดึงดูดนักท่องเที่ยวเข้าประเทศไทย
เพิ่มวงเงินช้อปช่วยชาติ
มาตรการกระตุ้นการบริโภคภายในประเทศ โดยมุ่งไปยังผู้มีรายได้ปานกลางถึงสูง ซึ่งกำลังซื้อยังค่อนข้างแข็งแรง อย่าง มาตรการ “ช้อปช่วยชาติ” เพื่อให้เม็ดเงินในการจับจ่ายสู่ภูมิภาคและจังหวัดต่างๆ แต่ ไม่ควรจำกัดอยู่เพียงแค่ 15,000 บาท แต่ควรพิจารณาให้สามารถจับจ่ายได้เกิน 15,000 บาทโดย คนมีรายได้พึงประมาณเกินกว่าเพดานสูงสุดก็น่าจะสามารถนำมาลดหย่อนได้มากกว่า 15,000 บาท
เสนอโครงการ “Thailand Brand Sale 2 เดือน
ลดภาษีแบรนด์ ดึงคนไทยช้อปในประเทศ
สมาคมมีความกังวลว่า ในช่วงไตรมาสที่ 2 และไตรมาสที่ 3 ซึ่งเป็นช่วงโลว์ซีซั่น Low Season ของนักท่องเที่ยว และ Low season ของการจับจ่ายบริโภค จึงเสนอ โครงการ “Thailand Brand Sale” โดยร่วมกับผู้ประกอบการค้าปลีกจัดลดราคาสินค้าที่หมดฤดูกาล เช่น แฟชั่นแบรนด์ไทย แบรนด์ต่างประเทศ สินค้าอุปโภคบริโภค สินค้า OTOP และลดภาษีนำเข้าบางส่วน พร้อมกัน ทุกห้างทุกศูนย์การค้าในจังหวัดท่องเที่ยว 10 จังหวัด เป็นเวลา 8 สัปดาห์ เพื่อกระตุ้นเพิ่มการจับจ่ายของนักท่องเที่ยวต่างประเทศและผู้บริโภคคนไทย ที่นิยมไปจับจ่ายสินค้าในต่างประเทศ ดึงเม็ดเงินที่ไปจับจ่ายต่างประเทศกว่า 5 หมื่นล้านกลับมาหมุนเวียนในประเทศ
นอกจากนี้ยังได้เสนออำนวยความสะดวกแก่นักนักท่องเที่ยวในการคืนภาษี คือ กรณีที่ 1 คืนภาษีมูลค่าเพิ่มให้กับนักท่องเที่ยวต่างชาติ ณ สถานที่ขายสินค้าในทันที กรณีที่ 2 ใช้ภาษีมูลค่าเพิ่มในอัตราร้อยละศูนย์ (0) สำหรับชาวต่างชาติ โดยมีวงเงินขั้นต่ำในการซื้อสินค้าแต่ละครั้งตามหลักเกณฑ์ที่กฎหมายกำหนด
