ในโลกออฟไลน์ของจีนทุกวันนี้ก้าวหน้าไปมาก ร้านอาหารเล็กๆ ก็สามารถสั่งอาหารทันทีสู่โรงครัวด้วยรีโมตเล็กๆ จะเรียกบ๋อยก็แค่กดปุ่ม ขึ้นรถแท็กซี่ก็มีเว็บแคมถ่ายรูปผู้โดยสายทุกครั้งที่เปิดประตู และยังเพลิดเพลินกับการดูทีวีดิจิตอล (รวมถึงระบบ HD) กว่าร้อยช่องบนจอโทรทัศน์และโทรศัพท์มือถือ
สำหรับโลกออนไลน์ ถึงแม้จะเต็มไปด้วยกำแพงเมืองจีนเสมือนจริง (Great Firewall) ที่บล็อกสารพัดเว็บไซต์ที่คนเข้ามากที่สุดของโลกอย่าง ยูทูบ เฟซบุ๊ก และทวิตเตอร์ แต่คนจีนก็ปรับตัวเก่งโดยสร้างเป็นสวนหย่อม (Walled Garden) แห่งใหม่ให้กับผู้ใช้ชาวจีนโดยเฉพาะ ถึงแม้แนวคิดหลักจะลอกเว็บไซต์ระดับโลกมาทั้งดุ้น แต่ช่องทางการหารายได้นั้นแซงหน้าเว็บต้นฉบับไปหลายเท่าตัว
โอกาสนี้จึงอยากนำคุณมารู้จักกับรูปแบบการหารายได้ออนไลน์จาก 3 เว็บไซต์สุดยอด ณ จีนแผ่นดินใหญ่ในชั่วโมงนี้ อันได้แก่ ถูโต้ว (Tudou.com) ขึ้นชื่อว่าเป็นยูทูบจีน, ไคชิงหวั่ง (Kaixin001.com) เฟซบุ๊กจีน และหวานจ้วนซื่อฟัง (Play4f.cn) โฟรสแควร์ของเมืองจีน
YouTube VS Tudou
ถูโต้ว (แปลว่ามันฝรั่ง เป็นชื่อที่อิงคำศัพท์จากสำนวนภาษาอังกฤษที่ว่า Couch Potato หรือพวกที่ติดการดูทีวีมากๆ นั่นเอง) คือ ยูทูบเมืองจีน อายุ 5 ขวบเท่ากับยูทูบ แต่มีนับล้านคลิปวิดีโอที่ยูทูบไม่มี อันเนื่องมาจากการทุ่มทุนมหาศาลในการสร้างเนื้อหาแบบเอ็กซ์คลูซีฟให้กับเว็บตัวเอง ปั้นนักข่าวและทีมงานผลิตสื่อใหม่ของตัวเอง รวมถึงซื้อลิขสิทธิ์ละครดังของไต้หวันมาสตรีมผ่านเน็ตในเวลาแบบเรียลไทม์กับที่ฉายในใต้หวัน (ราคาตอนละ 7 หลัก) นอกจากนี้ยังเป็นพันธมิตรกับสถานทีโทรทัศน์อีก 2,500 แห่งเพื่อดึงเนื้อหาจากทีวีมาแสดงบนเว็บ และที่ขาดไม่ได้ก็คือ ยอมแบ่งเงินค่าโฆษณา 10-30% ให้กับสมาชิกที่อัพโหลดคลิปวิดีโอที่ทำขึ้นด้วยตัวเองแล้วมาโพสต์ไว้ที่นี่ด้วย และสิ่งที่สมาชิกถูโต้วชอบมากที่สุดคือ การติดตั้งโปรแกรมสำหรับดาวน์โหลดทุกคลิปวิดีโอได้ฟรี
เราอาจจะทราบสถิติอันน่าตะลึงของยูทูบว่าเป็นเว็บที่คนเข้าชมเป็นอันดับ 3 ของโลก และมีคนดูคลิปเฉลี่ย 2 พันล้านครั้ง/วัน เวลาเฉลี่ยนบนเว็บ 15 นาที ส่วนสถิติของถูโต้วที่อาจกล่าวได้ว่าในโลกนี้เป็นรองก็แค่ยูทูบ ก็มีตัวเลขที่น่าสนใจไม่แพ้กัน กล่าวคือ ยอดอัพโหลดคลิป 50,000 คลิป/วัน มีคนเข้าใช้งาน 1,500 ล้านคลิก/วัน และใช้เวลาอยู่ในเว็บนาน 40 นาที/คน มีปริมาณข้อมูลที่วิ่งอยู่บนเน็ตสูงถึง 1 เพตาไบต์ (Petabyte)
แต่เมื่อเทียบกับรายจ่ายของดาต้าเซ็นเตอร์ แบนด์วิธ ฯลฯ ของยูทูบรวมๆ แล้วเดือนละ 70 ล้านบาท แต่กลับมีรายได้เฉลี่ยเพียงเดือนละ 23 ล้านบาทเท่านั้น
ส่วนแหล่งรายได้หลักๆ ของถูโต้วมาจาก 3 ทางด้วยกัน ทางแรกคือ เงินทุนรายใหญ่ที่สนับสนุนเว็บมาแล้วถึง 3 ครั้งและล้วนเป็นหลักพันล้านบาททั้งสิ้น ศูนย์ปั้นเงินส่วนที่สองคือ โฆษณา โดยจุดที่แตกต่างอย่างสิ้นเชิงระหว่างการหารายได้ของยูทูบและถูโต้วอยู่ตรงนี้ เพราะกิมมิกโฆษณาในวิดีโอของถูโต้วนั้นมีหลากหลาย และหวือหวากว่ายูทูบมาก เพราะทุกคลิปวิดีโอที่คลิกดู จะเป็นขนาดใหญ่เต็มจอ มีทั้งหน้าต่างภาพโฆษณาขนาดยักษ์เปิดฉากก่อนวิดีโอจะเล่น (Pre-roll) และหลังจากวิดีโอเล่นแล้วก็มีโฆษณาอื่นๆ อยู่สองข้างของจอวิดีโอ และระหว่าง-หลังจากดูก็สามารถใส่โฆษณาอินเตอร์แอคทีฟอื่นๆ เข้าไปได้อีก เช่น โพลเพื่อให้ผู้บริโภคบอกข้อมูลเบื้องต้นส่วนตัว เช่น เพศ อาชีพ รสนิยม ทั้งนี้ก็เพื่อการส่งสารโฆษณาให้ถูกใจกลุ่มเป้าหมายมากที่สุดนั่นเอง
ส่วนสุดท้ายคือ รายได้จากการเป็นพันธมิตรกับ สถานีโทรทัศน์ CCTV, ไชน่า โมบาย, ค่ายหนัง, เพื่อเลือกเนื้อหาแบบเอ็กซ์คลูซีฟสตรีมผ่านมือถือเครือข่าย 3G (ที่ปัจจุบันครอบคลุมเกือบทั้งประเทศแล้ว) จากนั้นก็เก็บค่าบริการจากผู้ใช้มือถือโดยตรง
ปัจจุบันอาจกล่าวได้ว่าทั้งแบรนด์ดังท้องถิ่น และแบรนด์ดังระดับโลก อาทิ เป๊ปซี่ แมคโดนัลด์ โซนี่ ฯลฯ ต่างก็ล้วนพุ่งเป้ามาโฆษณาที่ถูโต้วทั้งสิ้น
Facebook VS Kaixin001.com
เพราะประชากรจีนมีถึง 1,300 ล้านคน จึงไม่แปลกที่จะมีโปรแกรมเมอร์มากกว่าโจรมุมตึก เหตุนี้เองจึงทำให้เว็บไซต์เครือข่ายทางสังคมออนไลน์ของจีนมีนวัตกรรมที่ล้ำหน้า จนทำให้ตะวันตกต้องไล่ตาม หากเราจะบอกว่าเกม FarmVille จากบริษัท Zynga ณ อเมริกา ที่ฮิตสุดๆ ในเว็บเฟสบุ๊กนั้น แท้จริงแล้วก๊อบปี้มาจากเกม แฮปปี้ ฟาร์ม ของบริษัท 5 Minutes ณ เซี่ยงไฮ้ ที่เป็นแอพฯ ฮอตสุดๆ ของเว็บไคชิงหว่าง (Kaixin001.com) ซึ่งแค่เดือนแรกที่เปิดตัวก็กวาดรายได้ 2.5 ล้านบาท ขณะนี้มีผู้เล่นมากกว่า 15 ล้านคน/วัน และฟีเจอร์การซื้อขายเพื่อนนั้นเพื่อแลกกับพิซซ่าก็เช่นกันมีที่จีนที่แรกเช่นกัน
เว็บ Kaixin001 เปิดตัวเพียง 2 ปีแต่ขึ้นอันดับ 1 ของ Social Networking Site ในจีนไปแล้ว ปัจจุบันมียอดผู้ใช้งาน 1,500 ล้านเพจวิว/เดือน กลุ่มเป้าหมายคือ วัยทำงานในกลางเมืองใหญ่ ตอนนี้มีกว่า 50 แอพฯ ให้เลือกเล่นส่วนมากเป็นเกม
รายได้หลักของ Kaixin001 มาจากการสนับสนุนทุนประมาณ 800 ล้านบาท และรายได้ต่อเดือนประมาณ 35 ล้านบาท ซึ่งขณะนี้ยังถือว่าไม่กำไร
จุดเด่นของ Kaixin001 ที่แตกต่างกับเฟสบุ๊กคือ การมีฟีเจอร์พื้นฐานมากกว่า เพราะ Kaixin001 ถือเป็นการรวมฮิตเว็บแอพพลิเคชั่นสำคัญ ๆ สำหรับการใช้งานส่วนบุคคล โดยเฉพาะ อาทิ เก็บบุ๊กมาร์คเว็บโปรด แชร์เพลง แจกฮาร์ดดิสก์ออนไลน์ 1 กิก ฯ ฟรี และสร้างโพลด้วยตัวเองได้ และล่าสุดเตรียมเปิดตัวอีก 14 แอปฯ สำหรับ ซื้อตั๋วหนัง จ่ายค่าสาธารณูปโภค จองร้านอาหาร โหลดคูปอง ฯลฯ
รูปแบบโฆษณาที่น่าสนใจและสร้างรายได้ให้กับ Kaixin001 ได้มากที่สุดคือ การทำโฆษณาในเกม (Product Placement) โดยการทำเนื้อหาของผลิตภัณฑ์ให้สอดคล้องกับเรื่องของเกม เช่น เกมจัดการที่จอดรถ หากต้องการจอดนานกว่านี้ต้องซื้อบัตรของคอมพิวเตอร์เดลล์ บัตรนี้นอกจากจะช่วยจอดรถได้นานขึ้น 11 นาทีแล้ว ยังจะเปลี่ยนแบ็กกราวนด์ของเกมให้เป็นภาพคอมพิวเตอร์เดลด้วย ทั้งนี้ก็เพื่อให้คนสนุกและรู้จักกับตัวสินค้ามากขึ้นก่อนเข้าไปดูรายละเอียด
รายได้แหล่งที่สองก็คือเงินเสมือนจริง (Virtual Money) โดยนักพัฒนาแอปฯ เสริมใน Kaixin001 สามารถให้ผู้คนซื้อของในเกมด้วยเงินเสมือนจริง ที่ได้มาด้วยการจ่ายเงินที่มีหน้าประธานเหมาจริงๆ โดยซื้อผ่านช่องทางโทรศัพท์มือถือถึง 50% โดยทาง Kaixin001 จะแชร์รายได้กับนักพัฒนาแอพฯแบบ 50/50
นอกจากจะเล่นเว็บ Kaixin001 ผ่านทางจอคอมฯ แล้ว ทั้งแว็บไซต์ และแอพฯ บนไอโฟน ก็เข้าถึงได้หมดเหมือนเฟซบุ๊กไม่มีผิด
และข่าวลือใหญ่ล่าสุดคือ ไมโครซอฟท์และ Kaixin001 จะร่วมมือกัน โดยไมโครซอฟท์จะลงทุนด้วยเงินสดในเว็บไคชิงหวั่ง และไคชิงจะได้สิทธิ์ดูและเว็บไซต์เอ็มเอสเอ็น ฉบับเมืองจีน และทำให้เว็บเอ็มเอสเอ็นและโปรแกรมสนทนาเอ็มเอสเอ็นจะผสานเข้ากับสารพัดฟีเจอร์ของ Kaixin001
Foursquare VS play4f
ที่ฝั่งอเมริกากำลังฮิต “โฟรสแควร์ (Foursquare)” บริการเช็กอินจากพิกัดต่างๆ ทั่วโลกผ่านมือถือ (Mobile Location Based Application) โดยมีการล่าแต้มเป็นรางวัลยั่วใจ ขณะนี้มียอดผู้ใช้ครบ 2 ล้านราย แต่ก็ยังตกที่นั่งลำบาก เพราะมีหลายบริการได้นำเอาฟีเจอร์นี้ไปประยุกต์ใช้กับบริการอื่นอีก อาทิ คูปองบนมือถือ หรือโฆษณา ณ จุดขายอื่นๆ
ที่จีนเองก็เช่นกัน ขณะนี้มีบริการประเภทเดียวกันนี้ถึง 3 ราย อันได้แก่ หวานจ้วนซื่อฟัง (Play4f.cn) เจียผัง (jiapang.com) และ โหมวกู้ถวน (mogutuan.com) แต่รายที่จะไปได้สวยที่สุดน่าจะเป็น Play4f.cn ผลงานจาก Xie Jie Mi โปรแกรมเมอร์มือทองลูกหม้อเก่าของไมโครซอฟท์ เพราะนอกจากจะได้เงินสนับสนุนหลักหลายสิบล้านบาทแล้ว ยังได้สิทธิ์เป็นพันธมิตรอย่างเป็นทางการในงานเวิลด์ เอ็กซ์โป 2010 ที่เซี่ยงไฮ้ใช้แอพฯ เช็กอินตามจุดต่างๆ เพื่อแลกกับการทานเค้กฟรี เป็นต้น ปัจจุบันมียอดผู้ใช้กว่า 1 ล้านราย และมีแอพฯ พร้อมบริการทั้งบนไอโฟน แอนดรอยด์ ซิมเบียน และวินโดวส์ โมบาย
แต่สิ่งที่แอพฯ ประเภทนี้ทั้งในฝั่งจีนและตะวันตกพบเหมือนกันคือ โมเดลการหารายได้ที่ยังไม่ชัดเจนนัก ทั้งๆ ที่รู้ดีว่ามีศักยภาพมาก นอกจากนี้ปัญหาที่ทาง Play4f.cn พบอยู่ก็คือ มือถือสมาร์ทโฟนยังไม่แพร่หลายนัก คิดเป็น 15% ของตลาดมือถือทั้งหมดในจีน ซึ่งเป็นอุปสรรคต่อการใช้งานเช็กอิน
คำกล่าวที่ว่าโลกนี้ไม่มีอะไรใหม่ท่าจะจริงที่สุด โดยเฉพาะกับโลกแห่งเทคโนโลยีที่เลียนแบบกันไปมา แต่ผู้ชนะต้องปรับให้กับท้องถิ่นและรู้วิธีการหารายได้ที่คุ้มกับรายจ่ายนั่นเอง
