หากจะโหวตคำยอดฮิตสื่อไทยปี 2547 คำว่า “รู้ทัน” ที่มาจากหนังสือ bestseller ประจำปีคือ “รู้ทันทักษิณ” คงจะติดอันดับต้นๆ หนังสือเล่มนี้มี “ขาประจำ” ดร.เจิมศักดิ์ ปิ่นทอง เป็นบรรณาธิการ ผลิตโดย สนพ. ฃอคิดด้วยฅน ที่เคยเป็นชื่อรายการทอล์กโชว์แนววิชาการ จัดจำหน่ายโดยบริษัท Watchdog ที่เคยโลดแล่นในวงการทีวีในฐานะผู้ผลิตรายการประเภท “คุยข่าว” ในหลายช่องมาก่อนจะโดนอำนาจการเมืองกวาดตกจากผังรายการทุกช่องไป
“รู้ทันทักษิณ” เล่ม 1 เริ่มวางตลาดเมื่อเดือนมีนาคม 2547 เป็นงานเขียนของนักวิชาการ 14 คน (ไม่นับบรรณาธิการ) เช่น ธีรยุทธ บุญมี, นพ.ประเวศ วะสี, ส. ศิวรักษ์, สมชาย ภคภาสน์วิวัฒน์, ผาสุก พงษ์ไพจิตร, และ เกษม ศิริสัมพันธ์ เปิดตัวอย่างเกรียวกราวเมื่อพิมพ์ครั้งแรก 5,000 เล่ม ขายหมดภายในวันเดียวที่งานเปิดตัวหนังสือที่ร้านบ้านใร่กาแฟ พิมพ์ครั้งที่สอง 25,000 เล่ม และครั้งที่สาม อีก 10,000 เล่ม สำหรับขายในงานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติที่ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ในช่วง 26 มี.ค.-6 เม.ย. โดยเฉพาะ จนถึงปัจจุบันเป็นการพิมพ์ครั้งที่สี่แล้ว
ต่อมาเล่ม 2 เริ่มวางตลาดในเดือนสิงหาคม 2547 เป็นงานเขียนของ นักวิชาการ 16 คนรวม เจิมศักดิ์ ปิ่นทอง ด้วย เช่น เสกสรรค์ ประเสริฐกุล, กล้านรงค์ จันทิก, รังสรรค์ ธนะพรพันธุ์, อัมมาร สยามวาลา และ สมชัย กตัญญุตานนท์ (รู้จักกันในนาม ชัย ราชวัตร)
ขณะที่เขียนต้นฉบับอยู่นี้ เล่มสองติด top 10 หนังสือขายดีตามร้านใหญ่ๆ (นับรวมทุกสาขา) เช่นอันดับ 1 ที่ร้าน B2S (โดยมีเล่มหนึ่งอยู่ในอันดับ 5), อันดับ 2 ร้านนายอินทร์, อันดับ 3 ซีเอ็ดบุ๊คเซ็นเตอร์, อันดับ 4 ที่ร้านคิโนะคุนิยะ, และอันดับ 7 ศูนย์หนังสือจุฬา ล่าสุด เจิมศักดิ์ ปิ่นทอง ยังให้ข่าวกับสื่อมวลชนว่า “รู้ทันทักษิณ” เล่ม 3 และเล่ม 4 แถมวีซีดี จะออกในเดือนตุลาคม หวังให้ลงถึงประชาชนกลุ่มรากหญ้าเปิดชมแล้วเข้าใจได้ง่าย โดยบรรดานักเขียนจะเป็นบุคคลที่หลายคนคาดไม่ถึงแน่นอน
ความสำเร็จของหนังสือ “รู้ทันทักษิณ” ทั้ง 2 เล่ม ได้ก่อให้เกิดกระแสสังคมและกระแสธุรกิจให้มีหนังสือในแนวนี้ออกมาอีกหลายเล่ม พลิกกระแสบนชั้นหนังสือตามร้าน จากที่ก่อนนี้หนังสือประวัตินายกฯทักษิณที่เป็นในแนวกลางค่อนไปทางบวกนั้นมีอยู่นับสิบเล่ม มากลายเป็นหนังสือแนว “รู้ทัน” เช่น “แปลงทักษิณให้เป็นทุน” ของ เจิมศักดิ์ ปิ่นทอง เอง, หนังสือ “พิษทักษิณ (Toxinomics)” โดย ภิญโญ ไตรสุริยธรรมา สนพ. Openbooks เป็นต้น
ยากที่จะพิสูจน์ว่าหนังสือผลักดันคำว่า “รู้ทัน” ให้เป็นคำฮิต หรือว่ากลับกัน แต่ที่แน่นอนคือนายกฯ ทักษิณเองมีส่วนช่วยให้หนังสือเล่มนี้และคำคำนี้เป็นที่สนใจของสังคมมากขึ้นไปอีก เมื่อมีประชาชนยื่นหนังสือ “รู้ทันทักษิณ” ให้นายกฯ เซ็นต่อหน้านักข่าวจำนวนมาก ซึ่งนายกฯ ก็เซ็นให้แต่กล่าวกับผู้ยื่นหนังสือว่า “รู้ไม่ทันหรอก คนเขียนหนังสือพวกนี้โง่ ต้องเรียนหนังสืออีกเยอะ ถึงจะฉลาดเท่าผม” และแน่นอนว่าข่าวนี้เป็นข่าวใหญ่ทันที
สื่อต่างๆ เริ่มกระหน่ำใช้คำว่า “รู้ทัน” กันทั่ว ตัวอย่างที่ชัดเจนที่สุดคือ มติชนรายสัปดาห์ ที่ใช้คำนี้ขึ้นปกถึง 3 ฉบับติดกัน คือฉบับวันที่ 10, 17 และ 24 กันยายน จากนั้นก็มีกลุ่มคนก่อตั้ง ชมรมคนรู้ทันทักษิณ ขึ้นมาให้สัมภาษณ์และจัดกิจกรรมให้ขึ้นเป็นข่าวสม่ำเสมอ รวมถึงจัดชุมนุม “รวมพลคนรู้ทันทักษิณ” หลายวันช่วงปลายเดือนกันยายน ที่ท้องสนามหลวง และคำว่า “รู้ทัน” ถูกนำไปใช้ตามเว็บบอร์ดต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการเมืองหรือไม่
คำคำนี้เริ่มแพร่ไปนอกวงการเมือง เช่นในงาน “รวมพลคนข่าว 2004” วันที่ 3 กันยายน อ.ส.ม.ท.ได้จัดรายการถึงลูกถึงคน ตอน “รู้ทันสื่อ” ดำเนินการโดย สรยุทธ์ สุทัศนะจินดา และยังมีเค้าว่าจะเป็นคำยอดฮิตลามไปในทุกวงการไม่ใช่แค่การเมืองและสื่อเท่านั้น ต่อไปนี้คือตัวอย่างเล็กๆ น้อยๆ เพียงบางส่วน
• คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ จัดเสวนา รู้ทัน GMOs กับปัญหาทรัพย์สินทางปัญญา 28 กันยายน
• คณะอนุกรรมการคาทอลิกส่งเสริมคุณค่าชีวิตพิชิตเอดส์ จัดสัมมนาและประชุมใหญ่ประจำปี หัวข้อ “สตรี รู้ทัน ป้องกันเอดส์” วันที่ 30 กันยายน – 3 ตุลาคม 2004
หรือแม้แต่ …
• รู้ทัน 3 โรคยอดฮิต ภัยคุกคามชีวิตเจ้าตัวโปรดของคุณ ไต ภูมิแพ้ และพยาธิหนอนหัวใจ ในงานสัตว์เลี้ยง Pet Expo 31 ก.ค.
ด้วยกระแสของ “รู้ทันทักษิณ” เล่ม 3 และ 4 กับกระแสการเมืองที่เข้มข้นขึ้นทุกวัน ไม่แน่ว่าช่วงใกล้วันเลือกตั้งต้นปีหน้า เราอาจจะได้เห็นคำว่า “รู้ทัน” ในโฆษณาชาเขียว, ครีมทาหน้าขาว หรือแม้แต่บริการโทรศัพท์มือถือก็เป็นได้
