ลองจินตนาการถึงการใช้ชีวิตในบ้านที่ไร้เครื่องปรับอากาศไหม? ถ้าคุณนึกถึงอากาศร้อนและความทรมาน เราจะเปลี่ยนความคิดคุณ… ด้วยการนำเสนอบ้านประหยัดพลังงานสไตล์คันทรี่ หลังใหญ่ในศูนย์แพทย์พัฒนา (ดูรูป) ซึ่งได้แรงบันดาลใจมาจากสถาปนิกหนุ่ม “สะคริษฐ์ ไพชยนต์” …แล้วจะรู้ว่า แอร์ไม่ได้จำเป็นกับทุกบ้าน!!
บ้านประหยัดพลังงานหรือก็คือ “บ้านไร้แอร์ฯ” หลังดังกล่าวถูกออกแบบเมื่อ 3-4 ปีมาแล้ว ซึ่งโจทย์ตอนนั้นคือ เจ้าของบ้านชอบผนังอิฐ ชอบบ้านชั้นเดียว และชอบบ้านสบายๆ ขณะที่ “การเป็นบ้านประหยัดพลังงาน” เป็นไอเดียที่สถาปนิกสอดแทรกให้กับบ้าน เพราะรู้ดีว่าบ้านชั้นเดียวจะร้อนเนื่องจากไม่มีทางลม
“สถาปนิกต้องพยายามให้ความรู้ที่เรามี (มากกว่า) เอามาแทรกในตัวบ้าน หรือเอามาให้กับเจ้าของบ้านได้รับทราบว่าเขาควรจะได้ประโยชน์อะไรจากความรู้ของสถาปนิกตรงนี้บ้าง”
เมื่อสถาปนิกเสนอ แล้วเจ้าของบ้านก็มีน้ำใจสนอง โครงการบ้านประหยัดพลังงานจึงเกิดขึ้น…
“อาคารหรือบ้านประหยัดพลังงานสไตล์ของผมไม่ได้ซับซ้อน ไม่ได้มีวัสดุอะไรไฮเทค เป็นวิถีธรรมชาติจึงก่อสร้างได้ง่าย และราคาไม่แพง” สะคริษฐ์ย้ำ
เริ่มต้นตั้งแต่การวางแปลน บ้านที่จะประหยัดพลังงานต้องวางทิศทางให้ลมเข้าทางด้านทิศใต้หรือทิศเหนือ โดยต้องมีทางลมพัดผ่านได้ตลอดแนวบ้าน และผ่านได้ทุกห้อง แต่ทว่า เพราะเมืองไทยเป็นเมืองร้อนที่มีลมไม่แรงนัก ดังนั้นการจะทำให้เกิดลมพัดเข้าไปในบ้านได้นั้น สะคริษฐ์ใช้หลักของความกดดันอากาศเป็นตัวล่อ
“ใช้หลักการปล่องระบายอากาศ ต้องเป็นปล่องเปิดที่สูงกว่าช่วงหลังคา และภายนอกใช้หินเทียมเป็นวัสดุกรุผนังตกแต่ง ส่วนภายในปล่องด้านบนใช้วัสดุกักความร้อนเพื่อให้อากาศข้างบนร้อนกว่าปกติ ตามธรรมชาติอากาศร้อนจะลอยตัวสูงขึ้นไปข้างบน จึงมีช่องว่างทำให้อากาศด้านล่างจากภายนอกซึ่งเย็นกว่าจะพัดเข้าไปในช่องว่าง เราจึงรู้สึกว่าลมพัดเข้าบ้าน นี่คือหลักง่ายๆ”
ขณะที่บริเวณด้านล่างของปล่องนี้ยังสามารถสร้างเป็นสวนหย่อมในร่มสำหรับเป็นโซนพักผ่อนได้ด้วย (ดูรูป)
สำหรับตัวบ้าน สะคริษฐ์ใช้เทคนิคการกรุผนังสองชั้น โดยมีการเว้นช่องอากาศไว้ให้ความร้อนเข้าไปแทนที่ ผนังกลายจึงเป็นฉนวนกันความร้อนไปในตัว พร้อมกับตกแต่งผนังภายนอกด้วยหินเทียมซึ่งมีคุณสมบัติเป็นฉนวนกันความร้อนในตัวอยู่แล้ว ทำให้บ้านหลังนี้ไม่จำเป็นต้องเสียเงินซื้อฉนวนกันความร้อนราคาแพง แถมยังได้อารมณ์ของสปาจากหินเทียม ไปด้วยในตัว
จะเห็นว่า บ้านประหยัดพลังงานไม่จำเป็นต้องแพงและก็สวยได้ ส่วนหนึ่งเพราะสถาปนิกต้องคิดโจทย์มากกว่าการออกแบบบ้านทั่วไป และไม่มีสูตรสำเร็จตายตัว หลายครั้งต้องแก้โจทย์ตามสถานการณ์ ความชอบของเจ้าของ และแรงบันดาลใจของสถาปนิก ซึ่งแรงบันดาลใจของสะคริษฐ์ก็คือ “ทำให้คนรู้จักใช้ธรรมชาติอย่างถูกต้อง ประหยัดพลังงานของโลก และช่วยประหยัดเงินให้เจ้าของงาน”
อย่างไรก็ดี สถาปนิกคนเดียวไม่อาจทำให้เกิดบ้านหรือสิ่งก่อสร้างประหยัดพลังงานได้ ทั้งนี้ต้องมาจากจิตสำนึกต่อสังคมและสิ่งแวดล้อมของเจ้าของบ้านหรืออาคารเป็นสำคัญ ด้วย “มันต้องอยู่ที่เจ้าของงานที่จะให้โอกาสกับสถาปนิกด้วย เพราะมันอาจมีอุปกรณ์ที่ทำให้ต้นทุนสูงขึ้น แต่มันจะทำให้ชีวิตคนเมืองร้อนดีขึ้น”
…ในยุคน้ำมันขึ้นราคา บ้านประหยัดพลังงานเป็นอีกทางเลือกที่จะช่วยคุณ และช่วยชาติได้ ว่าแต่ว่า…วันนี้คุณประหยัดพลังงานแล้วหรือยัง?
Did you know?
เคล็ดไม่ลับ 5 ข้อสร้างบ้านประหยัดพลังงาน
1. วางแปลนบ้านให้ถูกทิศทางลม คือควรวางแปลนบ้านในทิศที่ลมพัดผ่านเข้าออกได้สะดวก โดยสะคริษฐ์แนะว่าควรให้ลมพัดเข้าในทางทิศเหนือหรือทิศใต้ และควรเปิดช่องให้ลมพัดออกเพื่อระบายอากาศ
2. เลือกวัสดุกรุผนังที่เป็นฉนวนกันความร้อนอย่างเช่น หินเทียม และควรใช้สีอ่อน หากกรุผนังสองชั้นโดยเว้นช่องอากาศไว้ก็จะเป็นฉนวนกันความร้อนได้ดีอีกด้วย
3. หลังคาสองชั้นสามารถระบายความร้อนออกได้เร็วขึ้น หรือใช้วิธีเปิดช่องระบายอากาศที่ช่องหลังคาก็ได้
4. สภาพแวดล้อมรอบบ้านทำให้บ้านเย็นขึ้นได้ เช่น ปลูกหญ้าใกล้บ้าน บ้านจะเย็นขึ้นเพราะหญ้าจะดูดซับความชื้นในดินมาเก็บไว้ หรือปลูกไม้เลื้อยและไม้ใหญ่ใกล้บ้านจะช่วยกรองแสงได้
5. สร้างบ่อน้ำหรือสระน้ำในทิศทางที่ลมผ่านคือทิศเหนือหรือใต้ ลมจะช่วยพัดละอองน้ำเข้ามา แต่ควรเปิดทางระบายอากาศไว้ด้วยเพื่อนำความชื้นออกไปจากตัวบ้าน
Profile
สะคริษฐ์ ไพชยนต์
สถาปนิกหนุ่มย่างวัย 35 ปี จบจากสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์ฯ และ MBA มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ จากนั้นจึงเริ่มเข้าสู่เส้นทางชีวิตสถาปนิกเรื่อยมาเป็นเวลากว่า 15 ปี
นอกจากบทบาทสถาปนิกภาคเอกชน เขายังได้รับมอบหมายให้ดูแลด้านสถาปัตยกรรม และภูมิสถาปัตย์ในการพัฒนาที่ดินของภาครัฐ ซึ่งโครงการปัจจุบันคือ โครงการพัฒนาพื้นที่สวนบ้านกองแหะ อ.แม่ริม จ.เชียงใหม่ ซึ่งมีพื้นที่กว่าพันไร่ โดยเป็นการพัฒนาพื้นที่เพื่อเกษตรกรยากจนให้เกิดประโยชน์ใช้สอยได้มากที่สุด
ล่าสุด สะคริษฐ์ยังได้รับบทเป็นพิธีกรรายการ One Corner ซึ่งเป็นรายการบ้าน ที่นำเสนอรูปแบบวิชาการผสมบันเทิง เนื้อหาสำหรับเจ้าของบ้าน เจ้าของอาคาร ตลอดจนประชาชนทั่วไป ที่อยากจะมีไกด์ช่วยให้คำแนะนำในการสร้างมุมในฝันในห้องหรือในบ้าน แบบที่ไม่ต้องใช้เงินมาก ซึ่งเริ่มออนแอร์เดือนเมษายนนี้ ทุกเช้าวันเสาร์อาทิตย์ทางช่อง 5
