สำนักข่าว Forbes สหรัฐฯ รายงานพิเศษสัมภาษณ์แหล่งข่าวไม่เปิดเผยตัวตน 3 ราย โดยพวกเขา/เธอเคยเป็นผู้บริหารระดับสูงใน TikTok สหรัฐฯ แต่ลาออกมาเพราะพบว่า ByteDance บริษัทแม่ในจีนยังคงควบคุมทิศทางการทำงานทุกอย่าง วิธีบริหารนี้เกิดขึ้นกับทุกแผนก จนทำให้ผู้บริหารอาวุโสพากันลาออก เพราะไม่ได้ทำหน้าที่ตัดสินใจใดๆ

“พวกเขาแค่ต้องการเบี้ยตัวหนึ่ง หรือคนที่ตอบ ‘ได้ครับ/ค่ะ’ อยู่ตลอด เขาแค่อยากได้คนเดินเอกสาร แค่ฟันเฟืองตัวหนึ่งในระบบ ซึ่งนั่นไม่ใช่ตัวผม/ฉันเลย” หนึ่งในอดีตระดับหัวหน้าที่ TikTok สหรัฐฯ กล่าว

ทำไมการลาออกของผู้บริหาร TikTok สหรัฐฯ จึงสำคัญ? ย้อนกลับไปในยุคอดีตประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ เคยมีคำขู่จะ “แบน” แอปพลิเคชัน TikTok ออกจากตลาดสหรัฐฯ เนื่องจากเกรงว่าแอปฯ นี้จะเป็นภัยความมั่นคง มีการส่งข้อมูลส่วนตัวของลูกค้าอเมริกันกลับไปที่จีน

ทำให้ในปี 2019 บริษัทต้องออกมาชี้แจงว่า บริษัทไม่ได้มีการเก็บข้อมูลส่วนบุคคลของชาวอเมริกันไว้ในประเทศจีน

บริษัทยังเริ่มเปิดโปรเจกต์ Project Texas มีวัตถุประสงค์เพื่อจะแยกการดำเนินงานของ TikTok สหรัฐฯ ออกจากบริษัทแม่ ByteDance ที่จีน เพื่อจะทำให้รัฐสภาของสหรัฐฯ มั่นใจว่ารัฐบาลจีนไม่ได้เข้ามายุ่งเกี่ยวกับข้อมูลส่วนตัวของคนอเมริกัน

แต่สุดท้ายความก็แตกในช่วงต้นปี 2022 เมื่อสำนักข่าว BuzzFeed News ออกรายงานว่า แม้ว่าสถานที่เก็บข้อมูลของ TikTok สหรัฐฯ จะไม่อยู่ในจีน แต่พนักงาน ByteDance จากจีนก็เข้าถึงข้อมูลผู้ใช้อเมริกันได้อยู่ดีและมีการเข้าถึงเป็นประจำด้วย ข้อมูลนี้ต่อมาได้รับการยืนยันเป็นจดหมายจากตัวบริษัทส่งถึงวุฒิสภา

รวมถึงพนักงานคนในของบริษัทก็ยืนยันตรงกันว่า แม้ภายนอก TikTok จะทำเหมือนลดความสัมพันธ์กับบริษัทแม่ที่จีน แต่จริงๆ แล้วภายในก็ยังบริหารเสมือนเป็นบริษัทเดียวกันด้วยซ้ำ

• Alibaba ไปไม่ไหวในตลาด “สหรัฐฯ” แผนดึงซัพพลายเออร์สู้ Amazon ไม่เป็นไปตามเป้า

ย้อนไปเมื่อเดือนกันยายน 2021 พนักงานตรวจสอบภายในจาก ByteDance ยังเคยให้คำแนะนำกับทีมงานที่สหรัฐฯ ว่า ควรจะสร้างสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นยิ่งขึ้นระหว่างทีมอเมริกันกับจีน เพราะอย่างไรทางจีนก็เป็นผู้ควบคุมเครื่องมือในการทำงานของ TikTok สหรัฐฯ อยู่ดี หากไม่มีความร่วมมือกัน การทำงานให้สำเร็จก็จะยากขึ้น

สหรัฐฯ กลับมาเข้มกับการควบคุม TikTok

หลังจากรายงานดังกล่าว สหรัฐฯ มีความเคลื่อนไหวครั้งใหญ่อีกครั้งในช่วงเดือนมิถุนายน 2022 คณะกรรมการกลางกำกับดูแลกิจการสื่อสาร (FCC) กลับมาร้องขอให้ Apple และ Google ลบแอปฯ TikTok ออกจากแอปสโตร์อีกครั้ง

หน่วยงานสืบสวนของวุฒิสภาเริ่มเปิดการสืบสวนว่า TikTok บิดเบือนข้อมูลที่ให้แก่รัฐสภาสหรัฐฯ หรือไม่ ประธานาธิบดี โจ ไบเดน ก็ออกคำสั่งผู้บริหารให้คณะกรรมการกำกับการลงทุนจากต่างประเทศในสหรัฐฯ ดูแลความเสี่ยงด้านความปลอดภัยไซเบอร์และการเก็บข้อมูลคนอเมริกันของ TikTok ให้รัดกุมยิ่งขึ้น

สมาชิกสภาคองเกรสจากพรรครีพับลิกัน 5 รายยังเข้าชื่อกันเสนอกฎหมายที่จะทำให้การที่พนักงาน TikTok จากจีนเข้าถึงข้อมูลผู้ใช้อเมริกันได้ถือเป็นเรื่องผิดกฎหมาย รวมถึงจะแบนการดาวน์โหลดแอปฯ นี้ลงบนอุปกรณ์ใดๆ ของรัฐบาล

ดัสตี้ จอห์นสัน ส.ส.จากรัฐเซาท์ดาโกตา หนึ่งในคนที่เสนอกฎหมายดังกล่าว หวังว่า หากรัฐบาลแบนการใช้ TikTok บนเครื่องมือของรัฐ น่าจะทำให้คนอเมริกันตัดสินใจได้อย่างชาญฉลาด

• TikTok โซเชียลมีเดียที่โตเร็วที่สุดในโลก จะถูกสกัดดาวรุ่งจาก “การเมืองระหว่างประเทศ” หรือไม่

การที่ผู้บริหารระดับอาวุโส TikTok สหรัฐฯ พากันลาออกเพราะ “ไม่มีอำนาจตัดสินใจ” จึงสะท้อนว่า ความพยายามที่จะแยกการบริหารออกจากกัน ไม่ให้จีนเข้ามายุ่งเกี่ยวกับกิจการที่ดำเนินอยู่ในสหรัฐฯ นั้น เป็นการกระทำที่ไม่ได้ผล

Source

ย้อนไปเมื่อเดือนกันยายน 2016 แอปพลิเคชันชื่อ “A.me” ถือกำเนิดขึ้นในจีนหลังจากการพัฒนาไม่ถึง 200 วัน และหลังจากเปิดตัวเพียง 3 เดือน แอปฯ มีการรีแบรนด์เปลี่ยนชื่อเป็น “Douyin” ใช้เวลาเพียงปีเดียวในการกวาดผู้ใช้ 100 ล้านคนในจีน มีคนเข้าชมวันละมากกว่า 1,000 ล้านครั้ง

หลังจากนั้นบริษัท ByteDance ตัดสินใจออกแอปฯ ในเวอร์ชันสากลเมื่อปี 2017 ภายใต้อีกชื่อหนึ่งคือ “TikTok” ใช้เวลาเพียง 5 ปีในการไล่ตามโซเชียลมีเดียยักษ์ใหญ่ของโลกจนทัน ในแง่ของความนิยมและผลกระทบต่อสังคม

แอปฯ จีนที่เอาชนะตลาดโลกได้

ความโดดเด่นของ TikTok มาจากการเป็นโซเชียลมีเดียแบบคลิปวิดีโอสั้น เริ่มต้นความนิยมมาจากคลิปลิปซิงก์และการเต้น ก่อนจะขยายความยาวของวิดีโอให้สามารถลงได้ยาวขึ้นในปัจจุบัน

แม้จะเกิดมาทีหลัง YouTube ถึง 12 ปี แต่ TikTok ก็ไล่กวดได้ทันแล้วในโลกตะวันตก โดยเมื่อเดือนกรกฎาคม 2021 แอปฯ TikTok มีเวลาการเข้าชมต่อเดือนต่อคน (Monthly Screen Time) มากกว่า YouTube ไปแล้วในสหรัฐอเมริกาและสหราชอาณาจักร (ข้อมูลจาก App Annie)

• ในสหรัฐฯ TikTok มีการเข้าชม 24 ชั่วโมงต่อเดือนต่อคน ขณะที่ YouTube มีการเข้าชม 22.6 ชั่วโมงต่อเดือนต่อคน
• ในสหราชอาณาจักร TikTok มีการเข้าชม 26 ชั่วโมงต่อเดือนต่อคน ขณะที่ YouTube มีการเข้าชม 16 ชั่วโมงต่อเดือนต่อคน

ปกติแอปฯ จากจีนมักจะไม่ประสบความสำเร็จในตลาดโลก ก่อนหน้า TikTok มีเพียงบางแอปฯ ที่ทำได้ เช่น WeChat จาก Tencent หรือแอปฯ ร้องลิปซิงก์ชื่อ Musical.ly ของ ByteDance ซึ่งได้ผู้ใช้ไป 80 ล้านคน ส่วนใหญ่อยู่ในสหรัฐฯ (และถูกนำมาเป็นฟีเจอร์สำคัญใน TikTok)

ขณะที่แอปฯ TikTok กลายเป็นตำนานการเติบโตบทใหม่ของจีนในระดับโลก โดยในปี 2019-2020-2021 แอปฯ นี้ขึ้นแท่นมียอดดาวน์โหลดสูงที่สุดในโลก (ข้อมูลจาก Apptopia)

ตกเป็นเป้าการโจมตี

TikTok ก็เหมือนกับโซเชียลมีเดียยักษ์ใหญ่ทั้งหลาย นั่นคือมีเรื่องราวตกเป็นที่วิพากษ์วิจารณ์ของตนเอง

เริ่มจากวันที่ 29 มิถุนายน 2020 รัฐบาลอินเดียสั่งแบนแอปฯ ที่เกี่ยวข้องกับประเทศจีน 58 รายการ เช่น WeChat, PUBG, UC Browser และรวมถึง TikTok ด้วย โดยทางกระทรวงอิเล็กทรอนิกส์และไอทีของอินเดียรายงานว่าที่ต้องแบนแอปฯ จีนเหล่านี้เพราะ “เป็นผลเสียหายต่ออธิปไตยและความมั่นคงของอินเดีย การป้องกันประเทศอินเดีย ความปลอดภัยของรัฐและการจัดการสาธารณะ”

ในขณะที่ถูกแบนนั้น TikTok มีผู้ใช้ในอินเดีย 190 ล้านคน เป็นประเทศอันดับสองรองจากจีนที่มีผู้ใช้มากที่สุด

การแบนมีผลอย่างถาวรตั้งแต่เดือนมกราคม 2021 และทำให้ TikTok ต้องเลย์ออฟพนักงานในอินเดียทั้งหมด 2,000 คน

ในปี 2020 เช่นกัน สหรัฐฯ เริ่มส่งสัญญาณแบน TikTok ผ่านคำร้องขอของ โดนัลด์ ทรัมป์ ประธานาธิบดีในขณะนั้น ทางบริษัท ByteDance จึงเริ่มวางแผนจะขายหุ้นบางส่วนของบริษัทฝั่งสหรัฐฯ ให้กับผู้ถือหุ้นอเมริกัน เพื่อป้องกันการถูกแบน

ในเดือนมิถุนายน 2021 เหมือนว่าสถานการณ์ของ TikTok จะดีขึ้น เมื่อ โจ ไบเดน ประธานาธิบดีคนใหม่เซ็นคำสั่งพิเศษให้ปลดแบนออกไปก่อน แต่สั่งใหม่ให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์ไปสืบสวนว่าแอปฯ มีความเสี่ยงจะเป็นภัยต่อความมั่นคงของชาติสหรัฐฯ หรือไม่

การสืบสวนกินเวลาหนึ่งปี จนถึงเมื่อปลายเดือนมิถุนายน 2022 หรือเมื่อสัปดาห์ก่อน มีการเปิดเผยจดหมายจาก เบรนดัน คาร์ หัวหน้าคณะกรรมการกลางด้านการสื่อสารสหรัฐฯ (FCC) ส่งถึง Apple และ Google ในเนื้อหามีการกล่าวถึง TikTok ว่าเป็น “เครื่องมือสอดส่องสมัยใหม่ซึ่งเก็บรวบรวมข้อมูลส่วนตัวและดาต้าที่อ่อนไหวไปจำนวนมาก” ทำให้เขา ร้องขอให้ทั้งสองบริษัท “ถอดถอน” แอปฯ TikTok ออกไปจากร้านค้าของทั้งคู่

ถ้าถูกถอดจากสหรัฐฯ จะกระทบ TikTok แค่ไหน

TikTok ทำสถิติเป็นแอปฯ โซเชียลที่มีผู้ใช้แตะ 1,000 ล้านคนได้ในเวลาเพียง 5.1 ปี เมื่อเทียบกับ Instagram ซึ่งใช้เวลา 7.7 ปี หรือ YouTube ที่ใช้เวลา 8.1 ปี ถือว่าแอปฯ นี้เติบโตได้เร็วมาก

ข้อมูลจาก Company Data ช่วงไตรมาส 4 ปี 2021 ระบุว่า ผู้ใช้งานเป็นประจำต่อเดือน (Monthly Active Users) ของ TikTok ยังตามหลังห่างจากแอปฯ รุ่นพี่อยู่ ดังนี้

• Facebook 2,900 ล้านคนต่อเดือน
• YouTube 2,500 ล้านคนต่อเดือน
• Instagram 2,100 ล้านคนต่อเดือน
• TikTok 1,200 ล้านคนต่อเดือน

แต่อย่าลืมว่า TikTok เป็นน้องใหม่ที่กำลังมาแรงมากๆ และบริษัทคาดว่าจะมีผู้ใช้ประจำพุ่งขึ้นเป็น 1,800 ล้านคนต่อเดือนภายในสิ้นปี 2022

ถ้าหาก TikTok ถูกแบนจากสหรัฐฯ บริษัทจะสูญเสียแค่ไหน? ข้อมูลจาก SensorTower ระบุว่า แอปฯ มีการดาวน์โหลดในสหรัฐฯ ไปแล้ว 321.6 ล้านครั้ง และทำเงินจากการใช้จ่ายในแอปฯ ไป 694.3 ล้านเหรียญ (ประมาณ 24,800 ล้านบาท) นั่นแปลว่า Apple และ Google จะได้ค่าธรรมเนียมไปด้วยราว 208.3 ล้านเหรียญ (ประมาณ 7,400 ล้านบาท) การถอนแอปฯ นี้จึงไม่ได้กระทบแต่บริษัทจีนฝั่งเดียว

• ก๊อปอีกแล้ว? ‘Facebook’ เล็งปรับฟีดใหม่ให้เหมือน ‘TikTok’ โชว์โพสต์น่าสนใจแม้ไม่ได้เป็นเพื่อน

ต้องรอดูว่า “การเมืองระหว่างประเทศ” จะกระทบ TikTok เข้าอย่างจังอีกครั้งหรือไม่ หลังจากเคยกระทบมาแล้วในตลาดอินเดีย และแอปฯ ที่เปิดตัวอย่างสวยงามในเวลาเพียง 5 ปี จะมี 5 ปีต่อไปเป็นอย่างไร หากถูกค่ายตะวันตกแบนการใช้งาน

Source

คณะบริหารของ ทรัมป์ พยายามบังคับให้ TikTok ขายกิจการในสหรัฐฯ โดยอ้างว่าแอปฯ สุดฮิตที่มีผู้ใช้งานในอเมริกากว่า 100 ล้านคนเป็นภัยต่อความมั่นคง ทว่าล่าสุดกระทรวงพาณิชย์สหรัฐฯ ยืนยันว่าชะลอมาตรการแบนออกไปก่อนตามคำสั่งผู้พิพากษาศาลแขวงเมื่อวันที่ 30 ต.ค.

“กระทรวงพาณิชย์จะปฏิบัติตามเงื่อนไขของคำสั่งศาล” ถ้อยแถลงจากกระทรวงฯ ระบุ และย้ำว่า คำสั่งแบน TikTok ได้ถูกห้าม และจะยังไม่มีผลบังคับจนกว่ากระบวนการทางกฎหมายจะสิ้นสุด

ก่อนหน้านี้ มีรายงานว่ารัฐบาลสหรัฐฯ ได้ยื่นอุทธรณ์คำสั่งของผู้พิพากษาเพนซิลเวเนียเมื่อวันพฤหัสบดีที่ 12 พ.ย.

ความเคลื่อนไหวล่าสุดนี้เกิดขึ้นท่ามกลางการฟ้องร้องที่มีมาอย่างต่อเนื่องหลังจากที่ ทรัมป์ ออกคำสั่งบริหารเมื่อวันที่ 14 ส.ค. บังคับให้ TikTok ต้องขายกิจการแก่นักลงทุนอเมริกันภายใน 90 วัน หรือไม่ก็ถูกแบน

อย่างไรก็ตาม กลุ่มผู้พัฒนาแอปฯ นี้ได้ยื่นฟ้องคัดค้านคำสั่งของทรัมป์ และศาลแขวงรัฐเพนซิลเวเนียได้มีคำสั่งเมื่อวันที่ 30 ต.ค.ห้ามมิให้รัฐบาล ทรัมป์ แบนกิจการของแอปฯ TikTok ในวันที่ 12 พ.ย.

เมื่อปลายเดือน ก.ย. ศาลกรุงวอชิงตัน ดี.ซี. ยังได้ระงับคำสั่งของ ทรัมป์ ที่ห้ามการดาวน์โหลด TikTok จากแอปฯ สโตร์ของบริษัทแอปเปิล และกูเกิล

ก่อนหน้านี้ คณะบริหารของ ทรัมป์ ประกาศจะให้เวลาแก่ไบต์แดนซ์ (ByteDance) ซึ่งเป็นบริษัทแม่ของ TikTok จนถึงวันพฤหัสบดีที่ 12 พ.ย. เพื่อปรับโครงสร้างผู้ถือหุ้นในสหรัฐฯ และตอบสนองความกังวลเรื่องภัยความมั่นคงของวอชิงตัน ทว่าไบต์แดนซ์ได้ยื่นคำร้องต่อศาลในสัปดาห์นี้เพื่อขอให้ชะลอการบังคับเลิกกิจการออกไปก่อน

ไบต์แดนซ์แถลงเมื่อวันอังคารที่ 10 พ.ย. ว่าเคยร้องขอให้รัฐบาล ทรัมป์ ชะลอคำสั่งออกไปอีก 30 วัน “เนื่องจากเราเผชิญข้อเรียกร้องใหม่ๆ ตลอดเวลา แต่กลับไม่มีความชัดเจนว่าทางออกที่เราเสนอไปนั้นจะถูกตอบรับหรือไม่” ทว่าคำร้องดังกล่าวก็ไม่ได้รับการอนุมัติ

ไบต์แดนซ์ และ TikTok ได้เสนอแผนจัดตั้งบริษัทใหม่ในนาม TikTok Global ขึ้นในสหรัฐฯ ซึ่งจะมีออราเคิล (Oracle) เป็นหุ้นส่วนทางเทคโนโลยีและถือหุ้น 12.5% ส่วนวอลมาร์ท (Walmart) เป็นหุ้นส่วนในด้านธุรกิจ ถือหุ้น 7.5%

แผนที่ว่านี้ดูเหมือนจะสร้างความพอใจให้กับคณะบริหาร ทรัมป์ ในระดับหนึ่ง แต่ก็ยังไม่ได้รับไฟเขียวอย่างเป็นทางการ

ทรัมป์ ยืนยันว่า TikTok จะต้องกลายเป็นบริษัทที่ควบคุมโดยนักลงทุนอเมริกันเท่านั้นจึงจะสามารถดำเนินกิจการในสหรัฐฯ ต่อได้ ทว่าแผนปรับโครงสร้างใดๆ ก็ตามจำเป็นต้องได้รับการอนุมัติจากทั้งรัฐบาลวอชิงตันและปักกิ่ง

รัฐบาล ทรัมป์ อ้างว่าข้อมูลส่วนตัวของชาวอเมริกันราว 100 ล้านคนที่ใช้แอปฯ นี้อาจจะถูกส่งต่อให้กับพรรคคอมมิวนิสต์จีน ซึ่ง TikTok ยืนยันว่าไม่เป็นความจริง

Source